Alle Kategorien:
 Baza informacji o EUWT
 Komentarze nt. EUWT
 Bibliografia EUWT
 Orzecznictwo dotyczące EUWT
 Prawo o EUWT
  E U W T Zagadnienia Ogolne
  E U W T Zagadnienia Prakt...
  Gospodarka Komunalna
  Gospodarka Przestrzenna
  Miedzynarodowe Prawo Admi...
  Zwiazek Celowy
Inhaltsverzeichnis des Artikels

Roszczenie odszkodowawcze z art. 471 KC

roszczenie odszkodowawcze za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania

A. Przesłanki
Zgodnie z ogólnymi regułami roszczeń odszkodowawczych przesłankami roszczenia z art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
[schowaj]
są:
  1. szkoda,
  2. zdarzenie powodujące szkodę i
  3. związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy szkodą a zdarzeniem powodującym szkodę.

B. Szkoda
W przypadku art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
[schowaj]
pojęcie szkody ogranicza się do szkody majątkowej. Nie jest więc możliwe uzyskanie zadośćuczynienia za krzywdę doznaną niewykonaniem albo nieodpowiednim wykonaniem zobowiązania.

C. Zdarzenie rodzące odpowiedzialność na podstawie art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
[schowaj]

Art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
[schowaj]
określa, iż zdarzeniem powodującym szkodę ma być naruszenie zobowiązania, które ustawa określa jako "niewykonanie albo nienależyte wykonanie zobowiązania". Ponadto dłużnik powinien być odpowiedzialny za niewykonanie albo nienależyte wykonanie zobowiązania.
1. Zobowiązanie
Wierzyciela i dłużnika powinno łączyć zobowiązanie. Nie ma znaczenia, czy jest to zobowiązanie wynikające z czynności prawnych czy też z innych zdarzeń (czynów niedozwolonych, bezpodstawnego wzbogacenia, prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia itp).
Oznacza to, iż nie jest możliwe dochodzenie odszkodowania z art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
[schowaj]
, gdy w chwili zdarzenia stron nie łączyło już zobowiązanie. W takim wypadku dopuszczalne są roszczenia z czynów niedozwolonych. Należy więc - o ile zachodzą ku temu przesłanki - sprawdzić, czy zobowiązanie zostało skutecznie zaciągnięte oraz czy nie zaszły przyczyny powodujące ustanie więzi zobowiązaniowej.
a. powstanie zobowiązania
Zobowiązanie może powstać na skutek umowy albo może wynikać ze zdarzenia nie będącego umową (czynu niedozwolonego, bezpodstawnego wzbogacenia itp). Stąd też błędne jest m.zd. określanie art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
[schowaj]
jako podstawy odpowiedzialności kontraktowej (Gawlik w: KidybaKomentarzKCTomIII, 2010, art. 471 uw. 4; Popiołek w: PietrzykowskiKomentarzKC, 2005, art. 471 nb. 1; Wiśniewski w: BieniekKomentarzKC, 2006, art. 471 uw. 2; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 9.7.2009 r., V ACa 245/09 (LEX nr 551987); pośrednio Sąd Najwyższy m.in. w wyroku z dnia 4.8.2005, III CK 701/04 (LEX nr 371489).)

b. brak wygaśnięcia zobowiązania
W drugim wypadku chodzi przede wszystkim o wszelkie okoliczności powodujące wygaśnięcie zobowiązania. Okoliczności te zostały przedstawione w osobnym dokumencie: SchematWygasniecieRoszczenia.
2. Naruszenie zobowiązania
Zbiorowe pojęcie naruszenia zobowiązania obejmuje niewykonanie zobowiązania oraz nienależyte wykonanie zobowiązania przez dłużnika. W art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
[schowaj]
chodzi więc w szczególny sposób o naruszenie obowiązku świadczenia w ogóle i obowiązku należytego świadczenia.
a. niewykonanie zobowiązania
Niewykonanie zobowiązania zachodzi wówczas, gdy w zachowaniu się dłużnika nie występuje nic, co by odpowiadało spełnieniu świadczenia. O charakterze wykonania zobowiązania zob. więcej w WykonanieZobowiazania.

b. nienależyte wykonanie zobowiązania
Nienależyte wykonanie zobowiązania ma miejsce wówczas, gdy zachowanie się dłużnika zmierzało do spełnienia świadczenia, a nawet dłużnik według własnej oceny spełnił świadczenie, jednakże osiągnięty przez niego wynik odbiega pod określonymi względami od tego, na czym miało polegać prawidłowo spełnione świadczenie (wyrok SN z dnia 15.2.2002 r., III CZP 86/01, OSNC z 2002 r. Nr 11, poz. 132). Innymi słowy: wykonanie świadczenia to polega na zachowaniu się dłużnika zgodnie z treścią zobowiązania oraz w sposób czyniący zadość interesom wierzyciela. Nienależyte wykonanie zachodzi wówczas, gdy dłużnik zachowuje się niezgodnie z treścią zobowiązania lub jego zachowanie wprawdzie odpowiada treści zobowiązania, ale nie prowadzi do zaspokojenia wierzytelności.
Szczególną formą nienależytego wykonania zobowiązania jest zwłoka dłużnika. Art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
[schowaj]
stosuje się jednak w zakresie nieuregulowanym art. 480 § 3 KC
art. 480 KC
§ 1. W razie zwłoki dłużnika w wykonaniu zobowiązania czynienia, wierzyciel może, zachowując roszczenie o naprawienie szkody, żądać upoważnienia przez sąd do wykonania czynności na koszt dłużnika.
§ 2. Jeżeli świadczenie polega na zaniechaniu, wierzyciel może, zachowując roszczenie o naprawienie szkody, żądać upoważnienia przez sąd do usunięcia na koszt dłużnika wszystkiego, co dłużnik wbrew zobowiązaniu uczynił.
§ 3. W wypadkach nagłych wierzyciel może, zachowując roszczenie o naprawienie szkody, wykonać bez upoważnienia sądu czynność na koszt dłużnika lub usunąć na jego koszt to, co dłużnik wbrew zobowiązaniu uczynił.
[schowaj]
.
W związku z powyższym pojawia się pytanie, jak powinno wyglądać należycie spełnione świadczenie. Odpowiedzi na to pytanie należy poszukiwać w art. 354 KC
art. 354 KC
§ 1. Dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom.
§ 2. W taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania wierzyciel.
[schowaj]
. Stwierdza on, że obowiązkiem dłużnika jest takie zachowanie, które odpowiada:
  • treści zobowiązania,
  • społeczno-gospodarczemu celowi zobowiązania,
  • zasadom współżycia społecznego,
  • ustalonym zwyczajom, jeżeli takowe w ogóle istnieją.
3. Odpowiedzialność dłużnika
Odpowiedzialność dłużnika z art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
[schowaj]
jest dla niego z tego powodu już niekorzystna, iż przepis ten przewiduje odwrócenie ciężaru dowodu. Domniemywać należy więc, iż niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy nastąpiło z przyczyn leżących po stronie dłużnika.
a. rozkład ciężaru dowodu
W razie nienależytego wykonania umowy ciężar dowodu braku okoliczności zwalniających od odpowiedzialności spoczywa na dłużniku (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2008 r., III CSK 211/08 (LEX nr 484728)).

b. okoliczności, za które dłużnik odpowiada
W związku z tym dla dłużnika decydujące jest, za jakie okoliczności ponosi on odpowiedzialność. Skrótowo wskazać należy, iż dłużnik odpowiada:
  1. za niezachowanie należytej staranności (art. 472 KC
    art. 472 KC
    Jeżeli ze szczególnego przepisu ustawy albo z czynności prawnej nie wynika nic innego, dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności.
    [schowaj]
    w zw. z art. 355 § 2 KC
    art. 355 KC
    § 1. Dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność).
    § 2. Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności.
    [schowaj]
    );
  2. za okoliczności, za które przejął odpowiedzialność na mocy umowy (art. 472 KC
    art. 472 KC
    Jeżeli ze szczególnego przepisu ustawy albo z czynności prawnej nie wynika nic innego, dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności.
    [schowaj]
    i art. 473 KC
    art. 473 KC
    § 1. Dłużnik może przez umowę przyjąć odpowiedzialność za niewykonanie lub za nienależyte wykonanie zobowiązania z powodów oznaczonych okoliczności, za które na mocy ustawy odpowiedzialności nie ponosi.
    § 2. Nieważne jest zastrzeżenie, iż dłużnik nie będzie odpowiedzialny za szkodę, którą może wyrządzić wierzycielowi umyślnie.
    [schowaj]
    );
  3. za inne okoliczności, za które dłużnik odpowiada z mocy ustawy (np. wg art. 474 KC
    art. 474 KC
    Dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza. Przepis powyższy stosuje się także w wypadku, gdy zobowiązanie wykonywa przedstawiciel ustawowy dłużnika.
    [schowaj]
    dłużnik odpowiada za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza).

Miejsce na bezprawność jest zapewne w razie odpowiedzialności za niezachowanie należytej staranności. Z uwagi na usadowienie art. 472 KC
art. 472 KC
Jeżeli ze szczególnego przepisu ustawy albo z czynności prawnej nie wynika nic innego, dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności.
[schowaj]
teza o oparciu odpowiedzialności z art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
[schowaj]
o zasadę winy jest uzasadniona. Mówi się więcej o tym, że w art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
[schowaj]
chodzi o bezprawność względną (nt. zob. więcej Safjan w: Popiołek/Ogiegło/Szpunar, RozprawyPrawnicze, 2005 oraz Szpunar, Odpowiedzialność podmiotu prywatnego z tytułu naruszenia prawa wspólnotowego, 2008)

D. Przedawnienie roszczenia z art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
[schowaj]

Przepisy szczególne mogą określać terminy przedawnień obowiązujące także dla roszczenia z art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
[schowaj]
. Do takich przepisów zalicza się np.:
  • art. 803 § 1 KC
    art. 803 KC
    § 1. Roszczenia z umowy spedycji przedawniają się z upływem roku.
    § 2. Termin przedawnienia zaczyna biec: w wypadku roszczeń z tytułu uszkodzenia lub ubytku przesyłki - od dnia dostarczenia przesyłki; w wypadku całkowitej utraty przesyłki lub jej dostarczenia z opóźnieniem - od dnia, w którym przesyłka miała być dostarczona; we wszystkich innych wypadkach - od dnia wykonania zlecenia.
    [schowaj]
    (wyrok SN z dnia 24 lipca 2008 r., sygn. akt: IV CSK 86/08 (LEX nr 450149)),
  • art. 731 KC
    art. 731 KC
    Roszczenia wynikające ze stosunku rachunku bankowego przedawniają się z upływem lat dwóch. Nie dotyczy to roszczeń o zwrot wkładów oszczędnościowych.
    [schowaj]
    .
W pozostałych wypadkach roszczenie przedawnia się wg zasad ogólnych określonych, czyli po upływie terminów wynikających z art. 118 KC
art. 118 KC
Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.
[schowaj]
.
Wymagalność i przedawnienie roszczenia odszkodowawczego, dochodzonego na podstawie art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
[schowaj]
, ustalane są przy zastosowaniu reguł określonych w art. 455 KC
art. 455 KC
Jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.
[schowaj]
w zw. z art. 120 § 1 zd. 1 KC
art. 120 KC
§ 1. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.
§ 2. Bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia.
[schowaj]
(wyrok SN z dnia 29 listopada 1999 r., sygn. akt: III CKN 474/98 (LEX nr 142585)).

E. Odszkodowanie
Sąd Najwyższy rozstrzygnął w wyroku z dnia 25.6.2009, sygn. akt: III CZP 39/09, iż w razie niewykonania zobowiązania wierzyciel, który nie odstąpił od umowy może dochodzić naprawienia szkody na zasadach ogólnych, a należne mu odszkodowanie nie jest ograniczone do wartości zadatku lub jego podwójnej wysokości.

F. Zbieg odpowiedzialności z art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
[schowaj]
z odpowiedzialnością deliktową
Art. 443 KC
art. 443 KC
Okoliczność, że działanie lub zaniechanie, z którego szkoda wynikła, stanowiło niewykonanie lub nienależyte wykonanie istniejącego uprzednio zobowiązania, nie wyłącza roszczenia o naprawienie szkody z tytułu czynu niedozwolonego, chyba że z treści istniejącego uprzednio zobowiązania wynika co innego.
[schowaj]
wyraźnie wskazuje na możliwość jednoczesnego spełnienia przesłanek z art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
[schowaj]
i przesłanek odpowiedzialności deliktowej. Pozwala jednocześnie na wybór roszczenia.

G. Zbieg odpowiedzialności z art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
[schowaj]
z rękojmią
SN stwierdził, że roszczenia te są niezależne. W wyroku z dnia 30.8.2006, sygn. akt: II CSK 89/2006) stwierdził bowiem wyraźnie, że "naprawienia szkody doznanej z powodu wady rzeczy nabytej można żądać na zasadach ogólnych (art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
[schowaj]
), niezależnie od podstaw odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady rzeczy sprzedanej." Skutkiem tego nawet utrata uprawnień z tytułu rękojmi za wady prawne w następstwie upływu terminu przewidzianego w art. 576 § 1 KC nie powoduje utraty roszczenia odszkodowawczego. Powinno to zatem dotyczyć także kosztów wykonania zastępczego.
Dotyczy zatem nie tylko zbiegu z art. 556 KC
art. 556 KC
§ 1. Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę zmniejszającą jej wartość lub użyteczność ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy, jeżeli rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu zapewnił kupującego, albo jeżeli rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym (rękojmia za wady fizyczne).
§ 2. Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jeżeli jest obciążona prawem osoby trzeciej; w razie sprzedaży praw sprzedawca jest odpowiedzialny także za istnienie praw (rękojmia za wady prawne).
[schowaj]
ale także w przypadku umowy o dzieło (art. 638 KC
art. 638 KC
Jeżeli z artykułów poprzedzających nie wynika nic innego, do rękojmi za wady dzieła stosuje się odpowiednio przepisy o rękojmi przy sprzedaży.
[schowaj]
).
CategoryRoszczeniaOdszkodowawcze
Na tej stronie nie ma komentarzy