Likwidacja granic w regionach przygranicznych - Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej (EUWT) jako instrument współpracy terytorialnej jednostek samorządu terytorialnego w Europie

Roszczenia związane z dopuszczeniem do współposiadania

A. Istota
Uprawnienie to polega na domaganiu się przywrócenia współposiadania oraz współkorzystania rzeczy. Komentatorzy i orzecznictwo zazwyczaj łączą oba te uprawnienia, zapominając chyba, iż każde z nich ma w polskim prawie cywilnym określone znaczenie i co za tym idzie, treść roszczenia ma odmienną treść w przypadku pozbawienia współposiadaprzywrócenienia albo naruszeniu współkorzystania.

B. Roszczenie o dopuszczenie do/przywrócenie współposiadania
Zgodnie z art. 206 KC każdy z współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy. Chodzi tu o prawo do posiadania rzeczy jako całości, ale w takim zakresie, jaki nie wyłącza takiego samego posiadania całości rzeczy przez innych właścicieli. Należy więc uwzględnić nie tylko prawo żądającego współwłaściciela, ale i zakres uprawnień pozostałych współwłaścicieli.
Właściwą podstawą prawną żądania jest art. 206 KC.

1. Legitymacja stron
Legitymacja czynna przysługuje wyłącznie współwłaścicielom rzeczy, gdy współwłasność ma formę współwłasności w częściach ułamkowych. W tym miejscu należy rozważać - o ile jest to problematyczne - okoliczności świadczące o ustanowieniu lub zniesieniu współwłasności w częściach ułamkowych.

2. Pozbawienie władztwa nad rzeczą wspólną
Roszczenie to aktualizuje się w sytuacji pozbawienia posiadania, a więc gdy współwłaściciel nie uzyskał albo został pozbawiony bezpośredniego władztwa nad rzeczą. W takiej sytuacji współwłaścicielowi służy ochrona petytoryjna w postaci dopuszczenia do współposiadania (vindicatio partis), która jest zbliżona do ochrony windykacyjnej wynikającej z art. 222 § 1 KC.

3. Współwłasność pro diviso
Należy ograniczyć zastosowanie tego roszczenia o przywrócenie do sytuacji, gdy posiadanie przez pojedynczego współwłaściciela może być wykonywanie bez współdziałania z pozostałymi współposiadaczami (pro diviso). Roszczenie o ochronę posiadania nie przysługuje bowiem w stosunkach pomiędzy współposiadaczami tej samej rzeczy, jeżeli nie da się ustalić zakresu współposiadania (pro indiviso), czyli gdy współposiadanie może być wykonywane tylko przy zgodnym współdziałaniu współposiadaczy (GniewekPrawoRzeczowe, 2003, nb. 911).

4. Brak odmiennych postanowień umownych
Ponieważ przepis art. 206 KC jest przepisem dyspozytywnym, współwłaściciele mogą w umowie ustalić sposób korzystania z rzeczy wspólnej. Najczęściej praktykowanym sposobem jest ustalenie podziału quad usum. Podział quad usum nie oznacza zniesienia współwłasności, lecz ogranicza się do tego, że każdy ze współwłaścicieli otrzymuje fizycznie wydzieloną część rzeczy wspólnej do wyłącznego użytku (WitczakKawalkoSkrypt (2006), str. 93).

C. Roszczenie o dopuszczenie do/przywrócenie współkorzystania
Podstawą tego roszczenia jest art. 206 KC.

1. Legitymacja stron
Legitymowanymi czynnie i biernie są wyłącznie współwłaściciele rzeczy. Współwłasność musi mieć formę współwłasności w częściach ułamkowych. Podobnie jak wyżej, w tym miejscu należy rozważać - o ile jest to problematyczne - okoliczności świadczące o ustanowieniu lub zniesieniu współwłasności w częściach ułamkowych.

2. Naruszenie uprawnień współwłaściciela
Korzystanie z własności uregulowano w art. 140 KC. Polega ono w szczególności na pobieraniu pożytków i innych dochodów, precyzyjniej zaś korzystanie z rzeczy obejmuje prawo do:

• używania rzeczy (ius utendi),
• pobierania pożytków (ius fruendi),
• pobierania innych dochodów,
• przyrostu (accessio),
• zużycia (ius abutendi) i
• przetworzenia rzeczy.

W tym roszczeniu chodzi więc u stworzenie/przywrócenie współwłaścicielowi warunków do tego, aby mógł czynić z powyższych uprawnień pożytek, nie naruszając przy tym identycznych pod względem treści uprawnień pozostałych współwłaścicieli. Ponieważ art. 195 KC i nast. dotyczą współwłasności w częściach ułamkowych, należy przyjąć, iż roszczenie to ma na celu adekwatny w stosunku do wielkości udziału we współwłasności udział w powyższych korzyściach (art. 207 KC). W razie wątpliwości udziały te są równe (zob. art. 197 KC).
Współkorzystanie nie obejmuje natomiast prawa do rozporządzania rzeczą, gdyż nie jest to forma korzystania z rzeczy (wniosek z wykładni systematycznej art. 140 zd. 2 KC) a ponadto prawo do rozporządzania w przypadku współwłasności jest ograniczone do udziału we współwłasności (zob. art. 198 KC).

3. Współwłasność pro diviso
Podobnie jak roszczenie o dopuszczenie do współposiadania tak i to roszczenie jest wykluczone w sytuacji, gdy współkorzystanie wymaga współdziałania współwłaścicieli (pro indiviso).

4. Brak odmiennych postanowień umownych
Generalnie pożytki i inne przychody przysługują współwłaścicielom stosownie do ich udziałów (art. 207 KC). Ponieważ przepis ten ma również charakter dyspozytywny, współwłaściciele mogą w umowie ustalić sposób korzystania z rzeczy wspólnej. Sposób podziału pożytków może wynikać także z uzgodnienia miedzy współwłaścicielami podziału quad usum (WitczakKawalkoSkrypt (2006), str. 95). Odmienne postanowienia umowne mają więc pierwszeństwo przed regulacjami ustawowymi.

---

CategoryWspolwlasnosc CategoryRoszczeniaPrawnorzeczowe CategorySchematy