Odpowiedzialność in solidum
solidarność nieprawidłowa (niewłaściwa, pozorna)
A. Pojęcie
Odpowiedzialność tego typu to sytuacja, w której dłużnicy z różnych tytułów prawnych zobowiązani są spełnić na rzecz tego samego wierzyciela identyczne świadczenie z takim skutkiem, że spełnienie świadczenia przez jednego z dłużników zwalnia pozostałych. Odpowiedzialność in solidum polega więc na tym, iż jedna i ta sama osoba ma wierzytelność o to samo świadczenie do dwóch lub więcej osób z różnych tytułów prawnych, a z przepisów ustawy ani z umowy (por. art. 369 KC
art. 369 KC
Zobowiązanie jest solidarne, jeżeli to wynika z ustawy lub z czynności prawnej.
) nie wynika, by pomiędzy tymi podmiotami zachodziła solidarność bierna. Brak jest bowiem źródła tej wspólnej odpowiedzialności, gdyż nie ma umowy ani przepisu ustawowego, który powodowałby powstanie zobowiązania solidarnego. Innymi słowy chodzi o równoległą odpowiedzialność wielu osób za tą samą szkodę (uchwała pełnego składu Izby Cywilnej z dnia 8.10.2010, III CZP 25/10 (OSNC z 2011 Nr 2, poz. 13 = LEX nr 603374)).Zobowiązanie jest solidarne, jeżeli to wynika z ustawy lub z czynności prawnej.
B. Zakres odpowiedzialności
W przypadku odpowiedzialności in solidum każdy z dłużników odpowiada wobec wierzyciela za całość świadczenia. Skutkiem takiej konstelacji jest to, iż wierzyciel może dochodzić całości lub części świadczenia od każdego z dłużników, a spełnienie świadczenia przez jednego z nich zwalnia pozostałych. Dzieje się tak ze względu na fakt, iż odpada przedmiot roszczenia, jeżeli interes wierzyciela został już zaspokojony (CzachorskiZobowiazania, str. 124).
W przypadku odpowiedzialności na zasadach in solidum analogicznie stosuje się także przepisy art. 371 KC
art. 371 KC
Działania i zaniechania jednego z dłużników solidarnych nie mogą szkodzić współdłużnikom.
– art. 373 KCDziałania i zaniechania jednego z dłużników solidarnych nie mogą szkodzić współdłużnikom.
art. 373 KC
Zwolnienie z długu lub zrzeczenie się solidarności przez wierzyciela względem jednego z dłużników solidarnych nie ma skutku względem współdłużników.
.Zwolnienie z długu lub zrzeczenie się solidarności przez wierzyciela względem jednego z dłużników solidarnych nie ma skutku względem współdłużników.
C. Regres
W przypadku odpowiedzialności in solidum mowa jest o tzw. regresie sensu largo. Oznacza on "ogólnie prawo żądania w całości w lub w części zwrotu wykonanego świadczenia, zwązane z sytuacjami, w których jedna osoba spełniła świadczenie w całości lub w części obciążające inną osobę" (uchwała pełnego składu Izby Cywilnej z dnia 8.10.2010, III CZP 25/10 (OSNC z 2011 Nr 2, poz. 13 = LEX nr 603374).
Podstawą prawną regresu może być art. 441 § 3 KC
art. 441 KC
§ 1. Jeżeli kilka osób ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, ich odpowiedzialność jest solidarna.
§ 2. Jeżeli szkoda była wynikiem działania lub zaniechania kilku osób, ten, kto szkodę naprawił, może żądać od pozostałych zwrotu odpowiedniej części zależnie od okoliczności, a zwłaszcza od winy danej osoby oraz od stopnia, w jakim przyczyniła się do powstania szkody.
§ 3. Ten, kto naprawił szkodę, za którą jest odpowiedzialny mimo braku winy, ma zwrotne roszczenie do sprawcy, jeżeli szkoda powstała z winy sprawcy.
analog. (uchwała SN z 27.3.2008, III CZP 13/08 oraz uchwała pełnego składu Izby Cywilnej z dnia 8.10.2010, III CZP 25/10 (OSNC z 2011 Nr 2, poz. 13 = LEX nr 603374)§ 1. Jeżeli kilka osób ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, ich odpowiedzialność jest solidarna.
§ 2. Jeżeli szkoda była wynikiem działania lub zaniechania kilku osób, ten, kto szkodę naprawił, może żądać od pozostałych zwrotu odpowiedniej części zależnie od okoliczności, a zwłaszcza od winy danej osoby oraz od stopnia, w jakim przyczyniła się do powstania szkody.
§ 3. Ten, kto naprawił szkodę, za którą jest odpowiedzialny mimo braku winy, ma zwrotne roszczenie do sprawcy, jeżeli szkoda powstała z winy sprawcy.
D. Przykłady
Przykłady odpowiedzialności in solidum przedstawiono w kazusach z zakresu prawa cywilnego, np. KazusDeliktyNr4 oraz w orzeczeniach SN, zob. np.:
- wyrok z dnia 28 czerwca 1977 r. I CR 185/77 - OSNCP 1978, z. 10, poz. 174 i uchwałę z dnia 15 listopada 1983 r. II CZP 53/85 - OSNCP z 1984, z. 6, poz. 92 (które bardziej szczegółowo będą omówione przy analizowaniu kwestii regresu);
- uchwałę z dnia 7 kwietnia 1975 r., w której w oparciu o konstrukcję odpowiedzialności in solidum dopuszczono odpowiednie zastosowanie art. 105 § 2 k.p.c. przewidującego solidarny obowiązek zwrotu kosztów procesu od posiadacza pojazdu i zakładu ubezpieczeń na rzecz poszkodowanego w wypadku komunikacyjnym;
- wyrok z dnia 18 grudnia 1968 r. II CR 409/68 - OSNCP 1969, z. 11, poz. 207, w którym zaakceptowano stosowanie odpowiedzialności in solidum do sytuacji, gdy każdy z zobowiązanych odpowiada na innej podstawie prawnej;
- wyrok z dnia 14 listopada 1961 r. III CR 306/61 - OSPiKA 1962, poz. 255, w którym stwierdzono, że "... przy istnieniu zobowiązań kilku osób, których przedmiotem jest to samo świadczenie, a tylko każda z osób odpowiada w oparciu o inny tytuł, zobowiązania te powinny być traktowane jako tzw. zobowiązania in solidum";
- uchwałę z dnia 20 września 1996 r. III CZP 103/96 - OSP 1997, z. 5, poz. 92, w której przy prawomocnym zasądzeniu zadośćuczynienia od nie ubezpieczonego sprawcy wypadku komunikacyjnego dopuszczono możliwość późniejszego dochodzenia od Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego zadośćuczynienia w kwocie wyższej, z zachowaniem zasad odpowiedzialności in solidum.
CategoryOdpowiedzialnoscInSolidum CategoryLeksykonO
Na tej stronie nie ma komentarzy
