Alle Kategorien:
 Baza informacji o EUWT
 Komentarze nt. EUWT
 Bibliografia EUWT
 Orzecznictwo dotyczące EUWT
 Prawo o EUWT
  E U W T Zagadnienia Ogolne
  E U W T Zagadnienia Prakt...
  Gospodarka Komunalna
  Gospodarka Przestrzenna
  Miedzynarodowe Prawo Admi...
  Zwiazek Celowy

Wiki source for SieciNaObcymGruncie


Show raw source

==== Sieci energetyczne na cudzym gruncie ====

Ze względu na zapis {{pu przepis="art. 49 KC"}} możliwa jest na gruncie polskiego prawa sytuacja, iż nawet w wypadku trwałego połączenia sieci lub innej infrastruktury energetycznej (dotyczy to również infrastruktury wodno-kanalizacyjnej) możliwe jest pozostanie sieci we własności podmiotu innego, niż właściciela działki. W takim przypadku zachodzi konieczność regulacji stosunku prawnego między właścicielem nieruchomości a właścicielem infrastruktury sieciowej na tej nieruchomości położonej.

Co do zasady konflikt może zostać rozwiązany na różne sposoby. Są to:
- roszczenie o usunięcie sieci - {{pu przepis="art. 222 KC"}}
- roszczenie o wykupienie nieruchomości, z której korzysta przedsiębiorstwo - {{pu przepis="art. 231 § 1 KC"}}
- roszczenie o zapłatę wynagrodzenia z tytułu nieumownego korzystania z rzeczy - {{pu przepis="art. 224 KC"}}, {{pu przepis="art. 225 KC"}}
- ewentualnie możliwe są również w niektórych konstelacjach roszczenia odszkodowawcze ({{pu przepis="art. 415 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 361 KC"}})

Należy jednak zauważyć, że w świetle nowej instytucji prawnej służebności przesyłu ({{pu przepis="art. 305(1) KC"}} i nast.) pole do zastosowania roszczenia negatoryjnego z {{pu przepis="art. 222 § 2 KC"}} (o usunięcie sieci) jest niewielkie.

((1)) Orzecznictwo
Na ten temat sądy orzekały już dość często. W szczególności warto jest wspomnieć następujące orzeczenia (kolejność chronologiczna):

----
((2)) Wyrok SN z 25.02.2004 r., II CK 32/2003
W wyroku tym Sąd Najwyższy stwierdził, że właściciel nieruchomości ma prawo domagać się od przedsiębiorstwa energetycznego wynagrodzenia za korzystanie z gruntu, na którym stoi infrastruktura sieciowa (w tym konkretnym wypadku była to stacja transformatorowa). Posadowienie infrastruktury na działce podnoszącego roszczenie bez jego zgody i bez zawarcia z nim jakiejkolwiek umowy ma taki skutek, że właścicielowi działki przysługuje stosowne wynagrodzenie.

----
((2)) Wyrok SN z 6.5.2004 r., II CK 258/03
Teza:
Rozstrzygnięcie czy budynek stacji trafo, w którym zainstalowano przyłącza do sieci prądu elektrycznego, może być uznany za "urządzenie" w rozumieniu {{pu przepis="art. 49 KC"}}, czy powinien być traktowany jako "budynek" w rozumieniu {{pu przepis="art. 48 KC"}} zależy od tego, czy znajdujące się w nim urządzenia służące do przesyłu energii elektrycznej mogłyby być zainstalowane samoistnie, bez wznoszenia specjalnego budynku, czy też nie.

----
((2)) Wyrok SN z 18.06.2004 r., II CK 259/03 (*)
>>(*) porównaj też publikację w czasopiśmie "Wspólnota" Nr 16/2004>>
((3)) Najistotniejsze tezy
Podtrzymując wyrok sądu II instancji Sąd Najwyższy orzekł, iż __właściciel gruntu, na którym znajduje się budynek służący za pomieszczenie dla urządzeń do doprowadzania lub odprowadzania wody, pary, gazu, prądu elektrycznego oraz innych podobnych wchodzących w skład przedsiębiorstwa, nie może domagać się wynagrodzenia za takie wykorzystanie budynku__.

Ponadto sąd orzekł, iż __roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości ulega przedawnieniu z upływem 10 lat__.

((3)) Ocena wyroku
Uzasadnienie wyroku oparte o {{pu przepis="art. 49 KC"}} budzi pewne wątpliwości, ponieważ przepis ten reguluje możliwość odrębnej własności ale nie jest podstawą prawną korzystania z nieruchomości. Przy wyraźnie wąskim rozumieniu roszczenia właściciela formułowanego w orzeczeniu jako roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z samego budynku, można stwierdzić, że faktycznie budynek na mocy {{pu przepis="art. 49 KC"}} może należeć do przedsiębiorstwa infrastrukturalnego. Przez to przedsiębiorstwo to korzystając z budynku nie korzysta z cudzej nieruchomości.

Bez odpowiedzi pozostaje tu jednak pytanie, czy i na ile właściciel nieruchomości ma prawo domagać się wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości. Posadowienie budynku zawierającego infrastrukturę sieciową jest korzystaniem z nieruchomości. I takie co do zasady nie może być pozbawione podstawy prawnej. I to właściciel co do zasady powinien decydować o warunkach korzystania z nieruchomości, o ile na mocy ustawy nie może żądać usunięcia przedmiotu (co jest już inną kwestią). Dlatego stosowanie się do wyroku w sposób "ryczałtowy", odpowiednio do ogólnego stwierdzenia powyżej, nie jest wskazane.

----
((2)) Wyrok SN z 16.7.2004 r., I CK 26/04 (*)
>>(*) por. też MoP Nr 16/2004, s. 726 >>
__Właściciele gruntów, na których posadowiona jest infrastruktura sieciowa pomniejszająca wartość nieruchomości i ograniczająca korzystanie z niej mogą żądać od elementów sieci wykupienia działki__ na podstawie {{pu przepis="art. 231 § 2 KC"}}.

----
((2)) Wyrok SN z 14.12.2004 r., II CK 255/04 (LEX 277869)

((3)) Tezy
1. Charakter władztwa przedsiębiorstwa energetycznego nad nieruchomością może budzić wątpliwości, lecz nie jest w zasadzie posiadanie samoistne. Można się natomiast zgodzić z wyrażonym już w literaturze i orzecznictwie zapatrywaniem, że jest to faktyczne władztwo w podobnych granicach, które wykonuje uprawniony z tytułu służebności ({{pu przepis="art. 352 KC"}}). Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi nie powództwo windykacyjne lecz negatoryjne.
2. Zasada konieczności ochrony uzasadnionego interesu społecznego w żadnym wypadku nie może stanowić (...) podstawy pozbawienia właściciela dochodu za bezumowne - nawet w ograniczonym zakresie - korzystanie z jego nieruchomości. Stosunki te w zasadzie są oparte i podlegają ocenie na podstawie prawa cywilnego.

((3)) Wnioski
Cytowane orzeczenie oznacza w efekcie, iż właściciel rzeczy może żądać na podstawie {{pu przepis="art. 224 § 2 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 230 KC"}} i {{pu przepis="art. 352 KC"}} wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy także względem posiadacza służebności. Warunkiem skutecznego wystąpienia z takimi roszczeniami (o wynagrodzenie) jest zła wiara posiadacza służebności (ewentualnie dowiedzenie się o wytoczeniu powództwa). Zajęcie cudzej nieruchomości i umieszczenie na niej urządzenia energetycznego bez tytułu prawnego może wskazywać na posiadanie (służebności?) w złej wierze przez przedsiębiorstwo energetyczne.

----
((2)) Wyrok SN z 6.1.2005 r., III CK 129/04
Na mocy tego wyroku przedsiębiorstwo przesyłowe, które bez podstawy prawnej korzysta z cudzej własności i przez to powoduje trwałe ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, __nie może powoływać się na klauzulę zasad współżycia społecznego__, jeśli dąży do utrzymania stanu naruszenia.

----
((2)) Wyrok SN z 11.3.2005 r., II CK 489/04

((3)) Tezy
1. Linia energetyczna jako taka jest urządzeniem w rozumieniu {{pu przepis="art. 49 KC"}}, w związku z czym weszła ona w skład przedsiębiorstwa z chwilą przyłączenia jej do sieci energetycznej. Przedsiębiorstwo energetyczne ma więc tytuł prawny do korzystania z tego urządzenia. Gdy zatem przedsiębiorstwo energetyczne wkracza w posiadanie właściciela nieruchomości, na której usytuowana jest linia tylko celem obsługi tego urządzenia, to z natury rzeczy nie można zakładać, że jest to działanie bezprawne, zwłaszcza wobec regulacji zawartej w art. 124 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami.
2. Władztwo przedsiębiorstwa energetycznego nad nieruchomością ma charakter faktycznego władztwa w podobnych granicach, jakie wykonuje uprawniony z tytułu służebności.
3. Dopuszczalne jest zasiedzenie służebności linii energetycznej na podstawie {{pu przepis="art. 292 KC"}}.

((3)) Ocena
Orzeczenie nasuwa pewne wątpliwości na tle orzecznictwa późniejszego oraz nowego brzmienia {{pu przepis="art. 49 § 2 KC"}}, w związku z którym samo przyłączenie do sieci nie jest okolicznością powodującą nabycie własności odcinka sieci. Jednak pomijając tę okoliczność (którą w świetle obecnie obowiązującego prawa należy bez wątpienia oceniać inaczej) należy zgodzić się ze stwierdzeniem, iż korzystanie z obcej nieruchomości w wypadku istnienia położonych na niej sieci energetycznych ma charakter taki, jak korzystanie podmiotu uprawnionego z tytułu służebności.

Wyraźne dopuszczenie możliwości zasiedzenia służebności w wypadku sieci energetycznych oznacza, iż jest to instytucja prawna możliwa do zastosowania przez przedsiębiorstwa sieciowe w wypadku sieci już od lat istniejących.

----
((2)) Wyrok SN z 22.4.2005 r., II CK 594/04
Przedsiębiorstwo będące właścicielem infrastruktury sieciowej __nie może powoływać się na zgodę poprzednika właściciela zajmowanej przez sieć nieruchomości__ (od której aktualny właściciel np. nieruchomość nabył). W takim wypadku aktualny właściciel może domagać się nawet usunięcia sieci z jego nieruchomości, co jest możliwe na mocy {{pu przepis="art. 357(1) KC"}}. Zdaniem sądu możliwa jest na tej podstawie zmiana przez sąd warunków umowy, a nawet jej rozwiązanie, jeśli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków wykonanie umowy groziłoby jednemu z kontrahentów rażącą stratą lub byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami, czego strony nie przewidziały przy zawarciu umowy.

O ile absolutny charakter praw rzeczowych (np. własności) nie podlega dyskusji, tak określenie {{pu przepis="art. 357(1) KC"}} jako podstawy roszczenia jest nader wątpliwe, ponieważ przepis ten nie wykazuje cech [[PodstawaPrawnaRoszczenia podstawy roszczenia]]. Podstawą może tu być jedynie {{pu przepis="art. 222 KC"}}, w ramach którego należy się zastanowić, na ile przedsiębiorstwu przysługuje prawo do naruszania własności ({{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}} //in fine//).

----
((2)) Uchwała składu 7 sędziów SN z 8.3.2006 r., III CZP 105/05 (UchwalaSNIIICZP10505)
Odmiennie do orzecznictwa panującego wcześniej Sąd Najwyższy uznał w wyroku, iż to do właściciela nieruchomości należy decyzja, czy położona na jego gruncie infrastruktura sieciowa stanie się własnością przedsiębiorstwa sieciowego, czy też - w szczególności ze względu na fakt sfinansowania tego przedsięwzięcia przez właściciela nieruchomości - pozostanie własnością właściciela działki. Uchwałę sąd podjął w składzie siedmiu sędziów.

Takie postawienie sprawy odpowiada brzmieniu {{pu przepis="art. 49 KC"}}, ponieważ przepis ten statuuje wyjątek od zasady //superficies solo cedit// tylko warunkowo: infrastruktura nie staje się automatycznie częścią składową nieruchomości, jeśli wejdzie ona w skład przedsiębiorstwa (czyli właściciela całości sieci). Przepis nie jest zatem podstawą nabycia własności przez przedsiębiorstwo, a stanowi jedynie wyjaśnienie, że jeśli przedsiębiorstwo ma własność nabyć, możliwy jest wyjątek od zasady {{pu przepis="art. 47 KC"}}.

----
((2)) Wyrok SN z 18.1.2007 r., (syg.?)
Wspólnota mieszkaniowa nie może domagać się usunięcia transformatora umieszczonego w jej budynku w 1977 roku.

----
((2)) Wyrok SN z 9.3.2007 r., II CSK 457/05

((3)) Tezy
Właściciel, który w wyniku instalacji na terenie nieruchomości urządzeń przesyłowych na podstawie decyzji administracyjnej został ograniczony w korzystaniu ze swej własności, może zwrócić się o jej wykup na drodze administracyjnej.
Ponadto właścicielowi nie przysługują w takim wypadku co do zasady roszczenia o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości, chyba że uzasadnione są roszczenia odszkodowawcze (o ile nie uległy one przedawnieniu).

W ww. sprawie zgoda na budowę urządzeń przesyłowych (ciepło sieciowe) na gruncie prywatnym została wydana w formie decyzji administracyjnej na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12.03.1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości.

((1)) Inne źródła
Porównaj w tym zakresie również:
- http://prawo-nieruchomosci.krn.pl/Urzadzenia-na-gruncie-5_2_328.html

{{files}}

CategorySieciEnergetyczne CategoryOchronaWlasnosci