Wiki source for SluzebnoscPrzesylu
==== Służebność przesyłu, {{pu przepis="art. 305(1) KC"}} i nast. ====
== jako ograniczone prawo rzeczowe stworzone na potrzeby przedsiębiorstw infrastrukturalnych ==
//zawiera wskazówki praktyczne przy stosowaniu nowej instytucji prawnej//
((1)) Uwagi wstępne nt. roszczeń w związku z sieciami na cudzym gruncie
Służebność przesyłu powstała w celu usunięcia wątpliwości w zakresie korzystania z cudzych gruntów przez przedsiębiorstwa sieciowe. Pojawienie się tej regulacji poprzedzała i z pewnością nadal towarzyszyć jej będzie fala roszczeń właścicieli gruntów. Zarówno znane już zjawisko podnoszenia roszczeń przez właścicieli nieruchomości jak i sama regulacja stanu prawnego przy pomocy służebności przesyłu jako pewne //novum// (np. w zakresie wyceny wartości prawa) są związane z zakresem ochrony prawa własności i czynnikami wpływającymi na stopień koniecznej ochrony.
Zakres ochrony prawa wartości i tym samym wartość praw ograniczających prawa właściciela są związane z:
- położeniem nieruchomości (przykład: ochrona ograniczona, gdy nieruchomość położona przy wale przeciwpowodziowym),
- publiczny cel ograniczenia prawa własności (np. ograniczenie zasady //superficies solo cedit// po to, aby możliwe było zachowanie jednolitej własności przedsiębiorstwa sieciowego przez {{pu przepis="art. 49 KC"}}),
- ustalenia planu zagospodarowania przestrzennego (naruszenie prawa własności powinno mieć co do zasady sankcje tylko wtedy, gdy korzystanie z nieruchomości nie będzie możliwe w określony w planie sposób - inne, tylko teoretyczne sposoby korzystania z nieruchomości nie powinny być brane pod uwagę).
((1)) Potencjalne metody regulacji stanu prawnego sieci i alternatywy wobec służebności przesyłu
Co do zasady stosunek prawny między przedsiębiorstwem sieciowym a właścicielem nieruchomości, na których są posadowione elementy czy urządzenia sieci może zostać uregulowany w oparciu o różne konstrukcje prawne, które możemy ogólnie podzielić na instrumenty **zobowiązaniowe** lub **rzeczowe**.
((2)) Regulacja zobowiązaniowa
Regulacja przy pomocy instrumentów prawa zobowiązań możliwa jest przez:
- umowę przyłączeniową regulującą kwestię korzystania z nieruchomości przyłączanej (warunek: sprawa dotyczy nieruchomości przyłączanej),
- odrębna umowa najmu lub dzierżawy.
W wypadku wyboru jakiejkolwiek konstrukcji zobowiązaniowej należy pamiętać o tym, że nie chroni ona przed ewentualnymi roszczeniami następcy prawnego właściciela, z którym zawierana jest umowa (np. z powodu sprzedaży nieruchomości). Przy regulacji tego typu minimalnym zabezpieczeniem powinno być zastrzeżenie obowiązku właściciela nieruchomości do zobowiązania nabywcy do tolerowania sieci na takich samych warunkach pod rygorem kary umownej.
Ewentualne zastrzeżenia wobec słuszności zastrzeżenia kary umownej w podanym wyżej przypadku można złagodzić poddając karę umowną odpowiedniej weryfikacji (lub automatycznej redukcji) wraz z upływem okresu amortyzacji położonego elementu.
((2)) Regulacja rzeczowa
Prawo rzeczowe oferuje szereg instytucji prawnych umożliwiających zabezpieczenie interesu przedsiębiorstwa sieciowego korzystającego z nieruchomości innych osób. Możliwe jest:
- ustanowienie [[SluzebnosciGruntowe służebności gruntowej]] (tu: konieczność ustalenia nieruchomości władnącej),
- ustanowienie [[Uzytkowanie użytkowania]], {{pu przepis="art. 252 KC"}} i nast.
- ustanowienie służebności przesyłu, {{pu przepis="art. 305(1) KC"}} i nast.
- wykupienie nieruchomości, {{pu przepis="art. 231 KC"}}.
((2)) Inne rozwiązania
>>**uwaga praktyczna**
w wypadku inwestycji inicjowanych lub realizowanych na korzyść gminy wskazane jest stosowanie administracyjnego trybu ograniczania własności - ze względu na jego niski koszt
>>Alternatywnym rozwiązaniem administracyjnoprawnym jest zapominany niekiedy {{pu przepis="art. 124 UGospNier"}}. Jest to w szczególności możliwość zabezpieczenia nowych inwestycji na cele publiczne przy pomocy instrumentów administracyjnych. Barierą stosowania tego instrumentu nie jest niezależność właścicielska spółki (ciepłowniczej, wodno-kanalizacyjnej itp.) od działającej gminy czy starostwa - wykonawca nie musi być zależny od administracji.
Prawomocna decyzja o zastosowaniu {{pu przepis="art. 124 UGospNier"}} jest wpisywana do księgi wieczystej.
((1)) Ustalanie wynagrodzenia za służebność przesyłu >>**uwaga praktyczna**
przy ustalaniu kwestii, czy służebność jest nieodpłatna czy też nie należy mieć na względzie nie tylko bezpośredni koszt ustanowienia służebności, ale i implikacje prawne takie jak taryfowanie, możliwość uchylenia od oświadczenia, możliwość dochodzenia roszczeń za okres miniony; z reguły najkorzystniejsze będzie ustanowienie w oparciu o niską odpłatność ale nie nieodpłatnie czy też za wyłącznie symboliczną opłatą>>
Ustanowienie służebności może nastąpić odpłatnie lub nieodpłatnie. Jednak nieodpłatne ustalenie wiąże się z następującymi ryzykami:
- niebezpieczeństwo uchylenia (silniejsza ochrona czynności odpłatnych w polskim prawie),
- ustanowienie nieodpłatne może stanowić naruszenie przez gminę ustawy o finansach publicznych,
- ustanowienie nieodpłatnie oznacza konieczność szacowania wartości prawa dla służb księgowych.
Przy ustalaniu wysokości i formy odpłatności należy uwzględnić, iż płatności ustalane na okres roku są łatwe do uwzględnienia w taryfie. Jeśli jest natomiast rozważana opłata jednorazowa, to wskazane jest ustalenie z biegłym rewidentem, czy możliwe jest uwzględnienie tej opłaty jako czynnika podwyższającego wartość inwestycji po to, aby możliwe było uwzględnienie kosztu w ramach odpisów amortyzacyjnych. W innym wypadku należy jednoznacznie preferować opłatę roczną.
Przy ustalaniu odpłatności należy dążyć do jednoczesnej regulacji stanu byłego, czyli wykluczać umownie roszczenia za lata ubiegłe nawet za cenę wyższych opłat w przyszłości - płatność z tytułu okresów minionych nie może być uwzględniana w taryfie.
Szacowanie opłat będzie z reguły oparte o dwa parametry:
- parametr 1 = wartość nieruchomości
- parametr 2 = współczynnik uciążliwości
Obydwa parametry w ewentualnym postępowaniu sądowym mogą być podważane.
((1)) Uwagi proceduralne i formalne
>>**uwaga praktyczna**
ze względu na niskie kwoty opłat przy ustalaniu służebności wskazane jest sporządzanie wszystkich aktów z jednym notariuszem, najlepiej takim, który otrzymuje od firmy poważniejsze zlecenia, aby wypracowanie odpowiedniego wzoru na wszystkie przypadki zostało potraktowane możliwie starannie a nie adekwatnie do opłaty; w niektórych przypadkach korzystniejsze może okazać się również ustalenie służebności przed sądem - jeśli opłaty notarialne okazałyby się wyższe, niż wpis;
>>Ustanowienie służebności przesyłu wymaga dochowania formy aktu notarialnego - przynajmniej co do oświadczenia osoby ustanawiającej obciążenie, czyli właściciela nieruchomości, {{pu przepis="art. 245 § 2 KC"}}. Na podstawie aktu notarialnego może zostać dopiero podjęty wpis do księgi wieczystej.
W wypadkach pilnych w których należy spodziewać się oporu właściciela nieruchomości co do (koniecznego w przewidywanym czasie) wejścia na nieruchomość wskazane jest zastosowanie odpowiednich środków zabezpieczających prawo do wejścia na teren - np. tylko w celach usunięcia awarii lub temu podobnym. Uprawnionemu z tytułu służebności przysługuje wówczas m.in. instrument wynikający z {{pu przepis="art. 142 § 2 KC"}}.
Przesłanka podniesienia roszczeń we wniosku do sądu (postępowanie nieprocesowe!) wymagana przez {{pu przepis="art. 305(1) § 1 KC"}} jaką jest odmowa ustanowienia służebności, jest spełniona nie tylko wtedy, gdy właściciel odmówił jej ustanowienia - wystarczającym jest tu również wykazanie, że propozycja ustanowienia służebności została doręczona i nie została udzielona odpowiedź.
Wskazane jest podanie we wniosku do sądu możliwie wszystkich potencjalnych **uczestników postępowania** - zarówno właściciela i (jeśli jest) użytkownika wieczystego, ponieważ służebność przesyłu ma wpływ również na jego prawa.
((1)) Literatura zewnętrzna
- [[http://biznes.gazetaprawna.pl/artykuly/8540,powstanie_nowa_instytucja_sluzebnosc_przesylu.html Gazeta Prawna]].
- [[http://www.rp.pl/artykul/56675,243849_Nie_bylo_zasiedzenia__gdy_wlascicielem_bylo_panstwo.html Informacja o postanowieniu Sądu Najwyższego (sygn. II CSK 314/08) w spr. zasiedzenie służebności przesyłu]]
- [[http://www.rzeczpospolita.pl/dodatki/nieruchomosci_070924/nieruchomosci_a_1.html Głos do obowiązującego wcześniej stanu prawnego]]
----
CategorySieciEnergetyczne CategorySluzebnoscPrzesylu
== jako ograniczone prawo rzeczowe stworzone na potrzeby przedsiębiorstw infrastrukturalnych ==
//zawiera wskazówki praktyczne przy stosowaniu nowej instytucji prawnej//
((1)) Uwagi wstępne nt. roszczeń w związku z sieciami na cudzym gruncie
Służebność przesyłu powstała w celu usunięcia wątpliwości w zakresie korzystania z cudzych gruntów przez przedsiębiorstwa sieciowe. Pojawienie się tej regulacji poprzedzała i z pewnością nadal towarzyszyć jej będzie fala roszczeń właścicieli gruntów. Zarówno znane już zjawisko podnoszenia roszczeń przez właścicieli nieruchomości jak i sama regulacja stanu prawnego przy pomocy służebności przesyłu jako pewne //novum// (np. w zakresie wyceny wartości prawa) są związane z zakresem ochrony prawa własności i czynnikami wpływającymi na stopień koniecznej ochrony.
Zakres ochrony prawa wartości i tym samym wartość praw ograniczających prawa właściciela są związane z:
- położeniem nieruchomości (przykład: ochrona ograniczona, gdy nieruchomość położona przy wale przeciwpowodziowym),
- publiczny cel ograniczenia prawa własności (np. ograniczenie zasady //superficies solo cedit// po to, aby możliwe było zachowanie jednolitej własności przedsiębiorstwa sieciowego przez {{pu przepis="art. 49 KC"}}),
- ustalenia planu zagospodarowania przestrzennego (naruszenie prawa własności powinno mieć co do zasady sankcje tylko wtedy, gdy korzystanie z nieruchomości nie będzie możliwe w określony w planie sposób - inne, tylko teoretyczne sposoby korzystania z nieruchomości nie powinny być brane pod uwagę).
((1)) Potencjalne metody regulacji stanu prawnego sieci i alternatywy wobec służebności przesyłu
Co do zasady stosunek prawny między przedsiębiorstwem sieciowym a właścicielem nieruchomości, na których są posadowione elementy czy urządzenia sieci może zostać uregulowany w oparciu o różne konstrukcje prawne, które możemy ogólnie podzielić na instrumenty **zobowiązaniowe** lub **rzeczowe**.
((2)) Regulacja zobowiązaniowa
Regulacja przy pomocy instrumentów prawa zobowiązań możliwa jest przez:
- umowę przyłączeniową regulującą kwestię korzystania z nieruchomości przyłączanej (warunek: sprawa dotyczy nieruchomości przyłączanej),
- odrębna umowa najmu lub dzierżawy.
W wypadku wyboru jakiejkolwiek konstrukcji zobowiązaniowej należy pamiętać o tym, że nie chroni ona przed ewentualnymi roszczeniami następcy prawnego właściciela, z którym zawierana jest umowa (np. z powodu sprzedaży nieruchomości). Przy regulacji tego typu minimalnym zabezpieczeniem powinno być zastrzeżenie obowiązku właściciela nieruchomości do zobowiązania nabywcy do tolerowania sieci na takich samych warunkach pod rygorem kary umownej.
Ewentualne zastrzeżenia wobec słuszności zastrzeżenia kary umownej w podanym wyżej przypadku można złagodzić poddając karę umowną odpowiedniej weryfikacji (lub automatycznej redukcji) wraz z upływem okresu amortyzacji położonego elementu.
((2)) Regulacja rzeczowa
Prawo rzeczowe oferuje szereg instytucji prawnych umożliwiających zabezpieczenie interesu przedsiębiorstwa sieciowego korzystającego z nieruchomości innych osób. Możliwe jest:
- ustanowienie [[SluzebnosciGruntowe służebności gruntowej]] (tu: konieczność ustalenia nieruchomości władnącej),
- ustanowienie [[Uzytkowanie użytkowania]], {{pu przepis="art. 252 KC"}} i nast.
- ustanowienie służebności przesyłu, {{pu przepis="art. 305(1) KC"}} i nast.
- wykupienie nieruchomości, {{pu przepis="art. 231 KC"}}.
((2)) Inne rozwiązania
>>**uwaga praktyczna**
w wypadku inwestycji inicjowanych lub realizowanych na korzyść gminy wskazane jest stosowanie administracyjnego trybu ograniczania własności - ze względu na jego niski koszt
>>Alternatywnym rozwiązaniem administracyjnoprawnym jest zapominany niekiedy {{pu przepis="art. 124 UGospNier"}}. Jest to w szczególności możliwość zabezpieczenia nowych inwestycji na cele publiczne przy pomocy instrumentów administracyjnych. Barierą stosowania tego instrumentu nie jest niezależność właścicielska spółki (ciepłowniczej, wodno-kanalizacyjnej itp.) od działającej gminy czy starostwa - wykonawca nie musi być zależny od administracji.
Prawomocna decyzja o zastosowaniu {{pu przepis="art. 124 UGospNier"}} jest wpisywana do księgi wieczystej.
((1)) Ustalanie wynagrodzenia za służebność przesyłu >>**uwaga praktyczna**
przy ustalaniu kwestii, czy służebność jest nieodpłatna czy też nie należy mieć na względzie nie tylko bezpośredni koszt ustanowienia służebności, ale i implikacje prawne takie jak taryfowanie, możliwość uchylenia od oświadczenia, możliwość dochodzenia roszczeń za okres miniony; z reguły najkorzystniejsze będzie ustanowienie w oparciu o niską odpłatność ale nie nieodpłatnie czy też za wyłącznie symboliczną opłatą>>
Ustanowienie służebności może nastąpić odpłatnie lub nieodpłatnie. Jednak nieodpłatne ustalenie wiąże się z następującymi ryzykami:
- niebezpieczeństwo uchylenia (silniejsza ochrona czynności odpłatnych w polskim prawie),
- ustanowienie nieodpłatne może stanowić naruszenie przez gminę ustawy o finansach publicznych,
- ustanowienie nieodpłatnie oznacza konieczność szacowania wartości prawa dla służb księgowych.
Przy ustalaniu wysokości i formy odpłatności należy uwzględnić, iż płatności ustalane na okres roku są łatwe do uwzględnienia w taryfie. Jeśli jest natomiast rozważana opłata jednorazowa, to wskazane jest ustalenie z biegłym rewidentem, czy możliwe jest uwzględnienie tej opłaty jako czynnika podwyższającego wartość inwestycji po to, aby możliwe było uwzględnienie kosztu w ramach odpisów amortyzacyjnych. W innym wypadku należy jednoznacznie preferować opłatę roczną.
Przy ustalaniu odpłatności należy dążyć do jednoczesnej regulacji stanu byłego, czyli wykluczać umownie roszczenia za lata ubiegłe nawet za cenę wyższych opłat w przyszłości - płatność z tytułu okresów minionych nie może być uwzględniana w taryfie.
Szacowanie opłat będzie z reguły oparte o dwa parametry:
- parametr 1 = wartość nieruchomości
- parametr 2 = współczynnik uciążliwości
Obydwa parametry w ewentualnym postępowaniu sądowym mogą być podważane.
((1)) Uwagi proceduralne i formalne
>>**uwaga praktyczna**
ze względu na niskie kwoty opłat przy ustalaniu służebności wskazane jest sporządzanie wszystkich aktów z jednym notariuszem, najlepiej takim, który otrzymuje od firmy poważniejsze zlecenia, aby wypracowanie odpowiedniego wzoru na wszystkie przypadki zostało potraktowane możliwie starannie a nie adekwatnie do opłaty; w niektórych przypadkach korzystniejsze może okazać się również ustalenie służebności przed sądem - jeśli opłaty notarialne okazałyby się wyższe, niż wpis;
>>Ustanowienie służebności przesyłu wymaga dochowania formy aktu notarialnego - przynajmniej co do oświadczenia osoby ustanawiającej obciążenie, czyli właściciela nieruchomości, {{pu przepis="art. 245 § 2 KC"}}. Na podstawie aktu notarialnego może zostać dopiero podjęty wpis do księgi wieczystej.
W wypadkach pilnych w których należy spodziewać się oporu właściciela nieruchomości co do (koniecznego w przewidywanym czasie) wejścia na nieruchomość wskazane jest zastosowanie odpowiednich środków zabezpieczających prawo do wejścia na teren - np. tylko w celach usunięcia awarii lub temu podobnym. Uprawnionemu z tytułu służebności przysługuje wówczas m.in. instrument wynikający z {{pu przepis="art. 142 § 2 KC"}}.
Przesłanka podniesienia roszczeń we wniosku do sądu (postępowanie nieprocesowe!) wymagana przez {{pu przepis="art. 305(1) § 1 KC"}} jaką jest odmowa ustanowienia służebności, jest spełniona nie tylko wtedy, gdy właściciel odmówił jej ustanowienia - wystarczającym jest tu również wykazanie, że propozycja ustanowienia służebności została doręczona i nie została udzielona odpowiedź.
Wskazane jest podanie we wniosku do sądu możliwie wszystkich potencjalnych **uczestników postępowania** - zarówno właściciela i (jeśli jest) użytkownika wieczystego, ponieważ służebność przesyłu ma wpływ również na jego prawa.
((1)) Literatura zewnętrzna
- [[http://biznes.gazetaprawna.pl/artykuly/8540,powstanie_nowa_instytucja_sluzebnosc_przesylu.html Gazeta Prawna]].
- [[http://www.rp.pl/artykul/56675,243849_Nie_bylo_zasiedzenia__gdy_wlascicielem_bylo_panstwo.html Informacja o postanowieniu Sądu Najwyższego (sygn. II CSK 314/08) w spr. zasiedzenie służebności przesyłu]]
- [[http://www.rzeczpospolita.pl/dodatki/nieruchomosci_070924/nieruchomosci_a_1.html Głos do obowiązującego wcześniej stanu prawnego]]
----
CategorySieciEnergetyczne CategorySluzebnoscPrzesylu
