Niemożliwość świadczenia
pierwotna i następcza obiektywna niemożliwość świadczenia
A. UWAGI OGÓLNE
Sytuacja, w której po zawarciu umowy okazuje się, że spełnienie jednego ze świadczeń jest z obiektywnych względów niemożliwe, jest zazwyczaj niekorzystna dla obu stron: strona zainteresowana tym świadczeniem nie może otrzymać tego, co chciała. Natomiast strona przeciwna nie może wywiązać się z umownego obowiązku. Stąd też sytuacja taka została uregulowana w kodeksie cywilnym. Jej ocena zależy od kilku okoliczności sprawy, przede wszystkim od tego, czy:
- już przed zawarciem umowy jej wykonanie było niemożliwe, czy też dopiero po nim - zob. NiemozliwoscPierwotnaSwiadczenia,
- jedna ze stron jest za niemożliwość odpowiedzialna - zob. NiemozliwoscNastepczaSwiadczenia.
Nie ma wyraźnej regulacji na wypadek, gdy niemożliwość wynikła z działania drugiej strony. Jedynie w wypadku umowy o dzieło istnieje regulacja po części regulująca taki przypadek i nakazuje ona zapłacenie wynagrodzenia za dzieło, mimo że nie mogło ono być wykonane, o ile osoba zamawiająca w wykonaniu dzieła przeszkodziła, art. 639 KC
art. 639 KC
Zamawiający nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła, jeżeli przyjmujący zamówienie był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.
. Ogólnie prawidłowym rozwiązaniem byłoby przyznanie stronie świadczącej roszczenia o świadczenie wzajemne mimo iż druga strona nie otrzyma już tego, co chciała (np. w wypadku, gdy sprzedany samochód zostanie zniszczony przez kupującego przed przekazaniem go, sprzedawcy należy przyznać prawo do zapłaty). W przypadku sporu należy się tu powołać na to, że art. 493 § 1 KCZamawiający nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła, jeżeli przyjmujący zamówienie był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.
art. 493 KC
§ 1. Jeżeli jedno ze świadczeń wzajemnych stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność strona zobowiązana, druga strona może, według swego wyboru, albo żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania, albo od umowy odstąpić.
§ 2. W razie częściowej niemożliwości świadczenia jednej ze stron druga strona może od umowy odstąpić, jeżeli wykonanie częściowe nie miałoby dla niej znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez tę stronę cel umowy, wiadomy stronie, której świadczenie stało się częściowo niemożliwe.
zwalnia od świadczenia wzajemnego tylko wtedy, gdy żadna ze stron nie zawiniła niemożliwości. Nie można jednak wykluczyć, że taki argument będzie poddawany w wątpliwość, dlatego w razie potrzeby należy powołać się również na inne przepisy, które wyraźnie przewidują roszczenia w takim wypadku - np. odszkodowanie z tytułu art. 471 KC§ 1. Jeżeli jedno ze świadczeń wzajemnych stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność strona zobowiązana, druga strona może, według swego wyboru, albo żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania, albo od umowy odstąpić.
§ 2. W razie częściowej niemożliwości świadczenia jednej ze stron druga strona może od umowy odstąpić, jeżeli wykonanie częściowe nie miałoby dla niej znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez tę stronę cel umowy, wiadomy stronie, której świadczenie stało się częściowo niemożliwe.
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
czy art. 415 KCDłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
art. 415 KC
Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.
.Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.
B. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA NIEMOZLIWOŚĆ
Przy ustalaniu, czy dana strona umowy ponosi odpowiedzialność za daną sytuację należy z jednej strony pamiętać o ogólnej regule art. 472 KC
art. 472 KC
Jeżeli ze szczególnego przepisu ustawy albo z czynności prawnej nie wynika nic innego, dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności.
, wg której strony umowy (i każdego stosunku zobowiązaniowego) muszą zachować w zasadzie należytą staranność, czyli w wypadku braku innych ustaleń czy reguł odpowiadają za swe niedbalstwo czy działania umyślne.Jeżeli ze szczególnego przepisu ustawy albo z czynności prawnej nie wynika nic innego, dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności.
Z drugiej strony konieczne jest uwzględnienie ewentualnych zmian tej reguły. W pewnych ramach możliwe jest ograniczenie odpowiedzialności, co powoduje przykładowo, że strona nie odpowiada za niedbalstwo. Ponadto istnieje szereg przepisów, które w pewnych sytuacjach zaostrzają lub łagodzą reguły odpowiedzialności. I tak na przykład w wypadku, gdy dłużnik popadł w zwłokę z wydaniem rzeczy, odpowiada za wszelkie szkody na rzeczy (łącznie ze zniszczeniem, które uniemożliwia wykonanie umowy!), nawet jeśli nie można mu zarzucić żadnej winy.
Dlatego ustalenie, czy i na ile strony umowy w danej sytuacji odpowiadają za dane okoliczności może mieć decydujące znaczenie dla ustalenia ich wzajemnych roszczeń.
C. SZCZEGÓLNA SYTUACJA PRZY UMOWIE O DZIEŁO
Przy rozpatrywaniu niemożliwości wykonywania zamówionego dzieła należy pamiętać, że niekiedy ma zastosowanie wspomniany już, specjalny przepis art. 639 KC
art. 639 KC
Zamawiający nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła, jeżeli przyjmujący zamówienie był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.
. Jeśli wystąpią przeszkody w realizacji w sferze zamawiającego, nie mają tu zastosowania opisane wyżej reguły, tylko przepis art. 639 KCZamawiający nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła, jeżeli przyjmujący zamówienie był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.
art. 639 KC
Zamawiający nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła, jeżeli przyjmujący zamówienie był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.
, który daje wykonawcy prawo domagania się zapłaty mimo niewykonania dzieła.Zamawiający nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła, jeżeli przyjmujący zamówienie był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.
CategorySkrypty CategoryNiemozliwoscSwiadczenia CategoryLeksykonN
Na tej stronie nie ma komentarzy
