Alle Kategorien:
 Baza informacji o EUWT
 Komentarze nt. EUWT
 Bibliografia EUWT
 Orzecznictwo dotyczące EUWT
 Prawo o EUWT
  E U W T Zagadnienia Ogolne
  E U W T Zagadnienia Prakt...
  Gospodarka Komunalna
  Gospodarka Przestrzenna
  Miedzynarodowe Prawo Admi...
  Zwiazek Celowy

Kazus nr 2 z zakresu zastawu


A. Stan faktyczny
Dnia 15 września 2004 r. A zawarł z C ustną umowę najmu mieszkania położonego w Słubicach przy ul. Sienkiewicza 52/2. W umowie tej A zobowiązał się do oddania C mieszkania na okres dwóch lat licząc od dnia 1 października 2004 r. C natomiast zobowiązał się do uiszczania na rzecz A czynszu najmu w wysokości 600 zł oraz opłat za media do dnia 15-ego dnia każdego miesiąca. Do kwietnia 2005 r. C uiszczał w terminie wszystkie płatności, ale od maja 2005 r. zaprzestał nagle całkowicie płacenia za mieszkanie. Wielokrotnie wzywany do zapłaty kwoty 5.000 zł, na którą składają się zaległe wobec wynajmującego i wobec spółdzielni opłaty, C długu nie spłacił. Wobec tego A domaga się sprzedaży należącego do C komputera, telewizora i telefonu komórkowego, które znajdują się w mieszkaniu. C broni się twierdzeniem, iż w listopadzie sprzedał komputer koledze, który nie zdążył jeszcze go odebrać, a telewizor pożyczył od swoich rodziców. Telefon zaś ma cały czas przy sobie i nie pozwoli na jego sprzedaż.
Czy Andrzej A. może domagać się sprzedaży telewizora, komputera i telefonu?

B. Rozwiązanie
A mógłby domagać się zaspokojenia z przedmiotów należących do C, gdyby przysługiwało mu stosowne roszczenie.
1. Podstawa roszczenia
Problematyczne jest to, czy w ogóle takie roszczenie istnieje. Dla powstania roszczenia konieczne jest ustawowe określenie uprawnienia zastawnika albo obowiązków zastawcy, albowiem roszczenie to możliwość żądania określonego zachowania się dłużnika zgodnie z treścią stosunku prawnego. Powstaje więc problem, znany także w prawie niemieckim, na czym miałoby w tym wypadku polegać świadczenie dłużnika rzeczowego. Można argumentować, iż zastawca jest zobowiązany do tolerowania (znoszenia) zachowania zastawnika, który zamierza zbyć przedmiot wg reguł postępowania egzekucyjnego, zgodnie z treścią zastawu. Podstawą roszczenia byłby art. 306 § 1 KC
art. 306 KC
§ 1. W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można rzecz ruchomą obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, wyjąwszy tych, którym z mocy ustawy przysługuje pierwszeństwo szczególne.
§ 2. Zastaw można ustanowić także w celu zabezpieczenia wierzytelności przyszłej lub warunkowej.
.
Więcej na temat istnienia roszczenia w: RoszczenieOZnoszenieZaspokojeniaWierzycielaZPrzedmiotuObciazonegoPrawemZastawniczym.

2. Powstanie zastawu
Roszczenie z art. 306 § 1 KC
art. 306 KC
§ 1. W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można rzecz ruchomą obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, wyjąwszy tych, którym z mocy ustawy przysługuje pierwszeństwo szczególne.
§ 2. Zastaw można ustanowić także w celu zabezpieczenia wierzytelności przyszłej lub warunkowej.
przysługuje, gdy istnieje zastaw. Zastaw powstaje na mocy umowy (zastaw umowny) albo ex lege (zastaw ustawowy). Ponieważ A i C nie wiązała żadna umowa zastawnicza, w grę wchodzi tylko zastaw ustawowy.
Znane są następujące źródła zastawu ustawowego: art. 432 § 2 KC
art. 432 KC
§ 1. Posiadacz gruntu może zająć cudze zwierzę, które wyrządza szkodę na gruncie, jeżeli zajęcie jest potrzebne do zabezpieczenia roszczenia o naprawienie szkody.
§ 2. Na zajętym zwierzęciu posiadacz gruntu uzyskuje ustawowe prawo zastawu dla zabezpieczenia należnego mu naprawienia szkody oraz kosztów żywienia i utrzymania zwierzęcia.
§ 3. (uchylony).
, art. 588 § 2 KC
art. 588 KC
§ 1. Przepisy rozdziału niniejszego stosuje się odpowiednio w wypadkach, gdy rzecz ruchoma zostaje sprzedana osobie fizycznej korzystającej z kredytu udzielonego w tym celu przez bank, jeżeli kredyt ten ma być spłacony ratami, a rzecz została kupującemu wydana przed całkowitą spłatą kredytu.
§ 2. Do zabezpieczenia roszczeń banku, który kredytu udziela, przysługuje mu ustawowe prawo zastawu na rzeczy sprzedanej, dopóki rzecz znajduje się u kupującego.
§ 3. Odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady rzeczy ponosi wyłącznie sprzedawca.
, art. 670 KC
art. 670 KC
§ 1. Dla zabezpieczenia czynszu oraz świadczeń dodatkowych, z którymi najemca zalega nie dłużej niż rok, przysługuje wynajmującemu ustawowe prawo zastawu na rzeczach ruchomych najemcy wniesionych do przedmiotu najmu, chyba że rzeczy te nie podlegają zajęciu.
§ 2. (uchylony).
, art. 701 KC
art. 701 KC
Do rzeczy ruchomych objętych ustawowym prawem zastawu wydzierżawiającego należą także rzeczy służące do prowadzenia gospodarstwa lub przedsiębiorstwa, jeżeli znajdują się w obrębie przedmiotu dzierżawy.
, art. 802 KC
art. 802 KC
§ 1. Dla zabezpieczenia roszczeń o przewoźne oraz roszczeń o prowizję, o zwrot wydatków i innych należności wynikłych ze zleceń spedycyjnych, jak również dla zabezpieczenia takich roszczeń przysługujących poprzednim spedytorom i przewoźnikom, przysługuje spedytorowi ustawowe prawo zastawu na przesyłce, dopóki przesyłka znajduje się u niego lub u osoby, która ją dzierży w jego imieniu, albo dopóki może nią rozporządzać za pomocą dokumentów.
§ 2. (uchylony).
, art. 8593 KC
art. 8593 KC
Przedsiębiorcy składowemu służy na zabezpieczenie roszczeń o składowe i należności uboczne, o zwrot wydatków i kosztów, w szczególności przewoźnego i opłat celnych, o zwrot udzielonych składającemu zaliczek oraz wszelkich innych należności powstałych z tytułu umowy lub umów składu, ustawowe prawo zastawu na rzeczach oddanych na skład, dopóki znajdują się u niego lub u osoby, która je dzierży w jego imieniu, albo dopóki może nimi rozporządzać za pomocą dokumentów.
(więcej na stronie ZastawUstawowy).
Ponieważ tutaj strony łączyła umowa najmu lokalu w grę wchodzi zastaw ustawowy na podstawie art. 670 KC
art. 670 KC
§ 1. Dla zabezpieczenia czynszu oraz świadczeń dodatkowych, z którymi najemca zalega nie dłużej niż rok, przysługuje wynajmującemu ustawowe prawo zastawu na rzeczach ruchomych najemcy wniesionych do przedmiotu najmu, chyba że rzeczy te nie podlegają zajęciu.
§ 2. (uchylony).
.
a. skuteczna umowa najmu
Zastaw ustawowy powstaje na podstawie art. 670 KC
art. 670 KC
§ 1. Dla zabezpieczenia czynszu oraz świadczeń dodatkowych, z którymi najemca zalega nie dłużej niż rok, przysługuje wynajmującemu ustawowe prawo zastawu na rzeczach ruchomych najemcy wniesionych do przedmiotu najmu, chyba że rzeczy te nie podlegają zajęciu.
§ 2. (uchylony).
, jeżeli strony łączy skuteczna umowa najmu, co tu miało miejsce. Wprawdzie forma została zawarta w formie ustnej, ale to nie wpływa na jej ważność, gdyż zastrzeżenie formy, o którym mowa jest w art. 660 KC
art. 660 KC
Umowa najmu nieruchomości lub pomieszczenia na czas dłuższy niż rok powinna być zawarta na piśmie. W razie niezachowania tej formy poczytuje się umowę za zawartą na czas nie oznaczony.
, ma charakter zastrzeżenia ad eventum (art. 73 § 2 zd. 2 KC
art. 73 KC
§ 1. Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, czynność dokonana bez zachowania zastrzeżonej formy jest nieważna tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje rygor nieważności.
§ 2. Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej inną formę szczególną, czynność dokonana bez zachowania tej formy jest nieważna. Nie dotyczy to jednak wypadków, gdy zachowanie formy szczególnej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnej.
).
b. świadczenia wobec wynajmującego
Zastaw ustawowy powstaje, gdy najemca zalega z zapłatą czynszu oraz świadczeń dodatkowych nie dłużej niż rok.
Tutaj C zalega z opłatami za czynsz najmu i opłatami za użytkowanie mieszkania za okres 9 miesięcy (od maja 2005 r.). W chwili wniesienia powództwa (2006) rok jeszcze nie minął.
c. przedmiot zastawu ustawowego
Zastaw ustawowy powstaje w tym wypadku na “rzeczach najemcy wniesionych do przedmiotu najmu”, które podlegają zajęciu egzekucyjnemu.

(1) rzeczy najemcy
Zastaw ustawowy obciąża tylko i wyłącznie rzeczy najemcy. Przedmioty nie stanowiące własności najemcy w żadnym razie nie podlegają zastawowi.
W tym wypadku jest to o tyle problematyczne, że ani telewizor ani komputer nie należą do najemcy.
Skoro więc odbiornik TV nigdy nie był własnością najemcy, nie powstało na nim również ustawowe prawo zastawu. Należałoby jeszcze rozważyć nabycie zastawu na telewizorze w dobrej wierze od nieuprawnionego. Jednakże zastosowanie art. 326 KC
art. 326 KC
Przepisy rozdziału niniejszego stosuje się odpowiednio do zastawu, który powstaje z mocy ustawy.
w zw. art. 309 KC
art. 309 KC
Przepisy o nabyciu własności rzeczy ruchomej od osoby nie uprawnionej do rozporządzania rzeczą stosuje się odpowiednio do ustanowienia zastawu.
w zw. z art. 169 KC
art. 169 KC
§ 1. Jeżeli osoba nie uprawniona do rozporządzania rzeczą ruchomą zbywa rzecz i wydaje ją nabywcy, nabywca uzyskuje własność z chwilą objęcia rzeczy w posiadanie, chyba że działa w złej wierze.
§ 2. Jednakże gdy rzecz zgubiona, skradziona lub w inny sposób utracona przez właściciela zostaje zbyta przed upływem lat trzech od chwili jej zgubienia, skradzenia lub utraty, nabywca może uzyskać własność dopiero z upływem powyższego trzyletniego terminu. Ograniczenie to nie dotyczy pieniędzy i dokumentów na okaziciela ani rzeczy nabytych na urzędowej licytacji publicznej lub w toku postępowania egzekucyjnego.
i tym samym nabycie zastawu ustawowego w dobrej wierze nie jest możliwe (por. J. Panowicz-Lipska w: SystemPrawaPrywatnegoTom8, § 1 nb. 69). Tym samym zastaw nie obciąża w tym wypadku telewizora, którego właścicielami byli rodzice C.
Natomiast komputer w chwili wniesienia go do przedmiotu najmu był własnością najemcy. To oznaczałoby, iż komputer stał się przedmiotem zastawu ustawowego. Rodzi się więc pytanie, czy zastaw ustawowy obciąża przedmiot wniesiony do przedmiotu najmu, jeżeli przedmiot ów został skutecznie zbyty w czasie trwania najmu. Wg reprezentowanego w literaturze poglądu (J. Panowicz-Lipska w: SystemPrawaPrywatnegoTom8, § 1 nb. 69) zastaw ustawowy trwa pomimo zbycia przedmiotu na rzecz osoby trzeciej. Komputer stał się więc przedmiotem zastawu, który nie wygasł pomimo zbycia go na inny podmiot.
Telefon komórkowy był z kolei zawsze własnością najemcy.

(2) rzeczy wniesione do przedmiotu najmu
Rzeczami wniesionymi są wszystkie przedmioty, które znajdują się w obrębie lokalu albo innego obszaru (np. parking, plac) i które trafiły tam z woli najemcy.
Komputer i telefon komórkowy zostały wniesione do mieszkania przez C.

(3) rzeczy podlegające zajęciu egzekucyjnemu
Zastaw ustawowy ciąży tylko na przedmiotach, które mogą być przedmiotem egzekucji. Ograniczenia egzekucji wynikają z art. 829 KPC
art. 829 KPC
Nie podlegają egzekucji:
1) przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna i ubranie codzienne, niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu;
2) zapasy żywności i opału niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny na okres jednego miesiąca;
3) jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce potrzebne do wyżywienia dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny wraz z zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów;
4) narzędzia i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce niezbędne dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia, z wyłączeniem jednak pojazdów mechanicznych;
5) u dłużnika pobierającego periodyczną stałą płacę - pieniądze w kwocie, która odpowiada nie podlegającej egzekucji części płacy za czas do najbliższego terminu wypłaty, a u dłużnika nie otrzymującego stałej płacy - pieniądze niezbędne dla niego i jego rodziny na utrzymanie przez dwa tygodnie;
6) przedmioty niezbędne do nauki, papiery osobiste, odznaczenia i przedmioty służące do wykonywania praktyk religijnych oraz przedmioty codziennego użytku, które mogą być sprzedane tylko znacznie poniżej ich wartości, a dla dłużnika mają znaczną wartość użytkową;
7) środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym, o którym mowa w art. 36 ust. 4a ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 244, poz. 2081 oraz z 2006 r. Nr 50, poz. 363, Nr 208, poz. 1541 i Nr 115, poz. 794);
8) produkty lecznicze w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271, z późn. zm.) niezbędne do funkcjonowania podmiotu leczniczego w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej przez okres trzech miesięcy oraz niezbędne do jego funkcjonowania wyroby medyczne w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. Nr 107, poz. 679 oraz z 2011 r. Nr 102, poz. 586).
. Komputer osobisty nie należy do grupy przedmiotów urządzenia domowego, niezbędnych dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny i wobec tego podlega zajęciu egzekucyjnemu. Telefon komórkowy również nie został wymieniony w art. 829 KPC
art. 829 KPC
Nie podlegają egzekucji:
1) przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna i ubranie codzienne, niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu;
2) zapasy żywności i opału niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny na okres jednego miesiąca;
3) jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce potrzebne do wyżywienia dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny wraz z zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów;
4) narzędzia i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce niezbędne dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia, z wyłączeniem jednak pojazdów mechanicznych;
5) u dłużnika pobierającego periodyczną stałą płacę - pieniądze w kwocie, która odpowiada nie podlegającej egzekucji części płacy za czas do najbliższego terminu wypłaty, a u dłużnika nie otrzymującego stałej płacy - pieniądze niezbędne dla niego i jego rodziny na utrzymanie przez dwa tygodnie;
6) przedmioty niezbędne do nauki, papiery osobiste, odznaczenia i przedmioty służące do wykonywania praktyk religijnych oraz przedmioty codziennego użytku, które mogą być sprzedane tylko znacznie poniżej ich wartości, a dla dłużnika mają znaczną wartość użytkową;
7) środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym, o którym mowa w art. 36 ust. 4a ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 244, poz. 2081 oraz z 2006 r. Nr 50, poz. 363, Nr 208, poz. 1541 i Nr 115, poz. 794);
8) produkty lecznicze w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271, z późn. zm.) niezbędne do funkcjonowania podmiotu leczniczego w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej przez okres trzech miesięcy oraz niezbędne do jego funkcjonowania wyroby medyczne w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. Nr 107, poz. 679 oraz z 2011 r. Nr 102, poz. 586).
, przez co podlega zajęciu.

3. Brak wygaśnięcia zastawu
Zastaw ustawowy wygasa z tych samych przyczyn co inne ograniczone prawa rzeczowe (zrzeczenie się i konfuzja) oraz z przyczyn dotyczących zastawu umownego (por. art. 326 KC
art. 326 KC
Przepisy rozdziału niniejszego stosuje się odpowiednio do zastawu, który powstaje z mocy ustawy.
), czyli na skutek wygaśnięcia wierzytelności, przeniesienie wierzytelności z wyłączeniem zastawu (art. 323 § 1 zd. 2 KC
art. 323 KC
§ 1. Przeniesienie wierzytelności zabezpieczonej zastawem pociąga za sobą przeniesienie zastawu. W razie przeniesienia wierzytelności z wyłączeniem zastawu zastaw wygasa.
§ 2. Zastaw nie może być przeniesiony bez wierzytelności, którą zabezpiecza.
), przeniesienie zastawu bez wierzytelności (art. 323 § 2 KC
art. 323 KC
§ 1. Przeniesienie wierzytelności zabezpieczonej zastawem pociąga za sobą przeniesienie zastawu. W razie przeniesienia wierzytelności z wyłączeniem zastawu zastaw wygasa.
§ 2. Zastaw nie może być przeniesiony bez wierzytelności, którą zabezpiecza.
) itd. (zob. więcej w osobnym skrypcie).
Szczególną okolicznością powodującą wygaśnięcie zastawu ustawowego na rzeczach najemcy jest usunięcie rzeczy obciążonych zastawem z przedmiotu najmu (art. 671 § 1 KC
art. 671 KC
§ 1. Przysługujące wynajmującemu ustawowe prawo zastawu wygasa, gdy rzeczy obciążone zastawem zostaną z przedmiotu najmu usunięte.
§ 2. Wynajmujący może się sprzeciwić usunięciu rzeczy obciążonych zastawem i zatrzymać je na własne niebezpieczeństwo, dopóki zaległy czynsz nie będzie zapłacony lub zabezpieczony.
§ 3. W wypadku gdy rzeczy obciążone zastawem zostaną usunięte na mocy zarządzenia organu państwowego, wynajmujący zachowuje ustawowe prawo zastawu, jeżeli przed upływem trzech dni zgłosi je organowi, który zarządził usunięcie.
). Tutaj usunięty został telefon komórkowy, który – jak twierdzi C – jest wciąż w jego władaniu. Zastaw nie obejmuje więc w tym wypadku telefonu.

4. Legitymacja czynna i bierna
Uprawnionym do podniesienia roszczenia jest wynajmujący – w tym wypadku A.
Legitymowany biernie jest najemca zalegający z czynszem i świadczeniami dodatkowymi – tutaj C.

5. Wynik
A może domagać się tylko sprzedaży komputera na mocy art. 670 KC
art. 670 KC
§ 1. Dla zabezpieczenia czynszu oraz świadczeń dodatkowych, z którymi najemca zalega nie dłużej niż rok, przysługuje wynajmującemu ustawowe prawo zastawu na rzeczach ruchomych najemcy wniesionych do przedmiotu najmu, chyba że rzeczy te nie podlegają zajęciu.
§ 2. (uchylony).
.

CategoryKazusyZastaw
Na tej stronie nie ma komentarzy