Alle Kategorien:
 Baza informacji o EUWT
 Komentarze nt. EUWT
 Bibliografia EUWT
 Orzecznictwo dotyczące EUWT
 Prawo o EUWT
  E U W T Zagadnienia Ogolne
  E U W T Zagadnienia Prakt...
  Gospodarka Komunalna
  Gospodarka Przestrzenna
  Miedzynarodowe Prawo Admi...
  Zwiazek Celowy

Kazus nr 1 z umowy użyczenia


A. Stan faktyczny
Dnia 1.6.2004 r. A “pożyczył” (na mocy ustnej umowy) swojemu koledze B odtwarzacz DVD na okres do 1.6.2005 r. Strony ustaliły, iż – na wszelki wypadek – terminy przedawnienia roszczeń z tej umowy wynosić będą dwa lata od chwili zwrotu sprzętu. Dnia 1.6.2005 r. B zwrócił sprzęt A. Ten jednak nie korzystał z odtwarzacza przez ponad rok. Dopiero 1.7.2006 r., gdy A chciał skorzystać z urządzenia, okazało się, że jest ono uszkodzone. Koszty naprawy wyniosły 200 zł. A żąda od B zapłaty tej kwoty.
Czy żądanie A zostanie uwzględnione?

B. Roszczenie z art. 718 KC
art. 718 KC
§ 1. Po zakończeniu użyczenia biorący do używania obowiązany jest zwrócić użyczającemu rzecz w stanie nie pogorszonym; jednakże biorący nie ponosi odpowiedzialności za zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego używania.
§ 2. Jeżeli biorący do używania powierzył rzecz innej osobie, obowiązek powyższy ciąży także na tej osobie.
w zw art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
i art. 472 KC
art. 472 KC
Jeżeli ze szczególnego przepisu ustawy albo z czynności prawnej nie wynika nic innego, dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności.

A mógłby mieć przeciw B roszczenie odszkodowawcze z art. 718 KC
art. 718 KC
§ 1. Po zakończeniu użyczenia biorący do używania obowiązany jest zwrócić użyczającemu rzecz w stanie nie pogorszonym; jednakże biorący nie ponosi odpowiedzialności za zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego używania.
§ 2. Jeżeli biorący do używania powierzył rzecz innej osobie, obowiązek powyższy ciąży także na tej osobie.
w zw. art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
i art. 472 KC
art. 472 KC
Jeżeli ze szczególnego przepisu ustawy albo z czynności prawnej nie wynika nic innego, dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności.
o zapłatę 200 zł tytułem kosztów naprawy odtwarzacza DVD z uwagi na nienależyte wykonanie obowiązku zwrotu rzeczy w stanie niepogorszonym
1. Podstawa odpowiedzialności
W prawie polskim przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej są każdorazowo:
  1. szkoda,
  2. zdarzenie, które ją spowodowało oraz
  3. związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy zdarzeniem i szkodą.
a. szkoda
Szkodą jest strata spowodowana koniecznością zapłaty 200 zł za naprawę odtwarzacza (strata - zob. SzkodaCywilnoprawna). Są to straty, jakie A poniósł w celu przywrócenia stanu poprzedniego.

b. zdarzenie
Zdarzeniem, z którym art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
łączy obowiązek naprawienia szkody jest niewykonanie albo nienależytego wykonanie umowy, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność.

(1) stosunek zobowiązaniowy
W pierwszej kolejności trzeba więc ustalić, czy strony łączył stosunek zobowiązaniowy.
Wyróżniamy dwie postaci zobowiązań: umowne oraz pozaumowne (wynikające np. z deliktów lub bezpodstawnego wzbogacenia).
W tym wypadku chodzi o zobowiązanie umowne wynikające z umowy użyczenia.
Ponieważ przedmiotem umowy było bezpłatne używanie rzeczy, a nazwa nadana umowie przez strony nie ma znaczenia (art. 65 § 2 KC
art. 65 KC
§ 1. Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje.
§ 2. W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.
), zawarta umowa odpowiada typowi umowy użyczenia (art. 710 KC
art. 710 KC
Przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nie oznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy.
i nast.). Przedmiot użyczenia został wydany biorącemu w użyczenie (umowa realna - Górecki w: OsajdaKomentarzKC, 2012, art. 710 nb. 9).
Strony umowy użyczenia określa się jako komodant (dający rzecz w użyczenie) i komodatariusz (biorący w użyczenie).
Można rozważyć w tym miejscu wpływ naruszenia art. 119 KC
art. 119 KC
Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną.
na ważność umowy. Zgodnie bowiem z art. 119 KC
art. 119 KC
Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną.
strony nie mogą w drodze czynności prawnej ani przedłużać ani skracać terminów przedawnienia. Skutkiem tego byłoby – stosownie do art. 58 § 1 KC
art. 58 KC
§ 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
§ 3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.
– nieważność umowy użyczenia. W takiej sytuacji brak byłoby stosunku umownego między A i B, co spowodowałoby z kolei konieczność odrzucenia roszczenia z art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
. Z uwagi na treść art. 58 § 3 KC
art. 58 KC
§ 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
§ 3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.
można w tym wypadku przyjąć częściową nieważność umowy w zakresie uzgodnienia terminów przedawnienia.

(2) niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy
Należy dalej sprawdzić, czy doszło do niewykonania albo nienależytego wykonania umowy. Zgodnie z art. 718 § 1 KC
art. 718 KC
§ 1. Po zakończeniu użyczenia biorący do używania obowiązany jest zwrócić użyczającemu rzecz w stanie nie pogorszonym; jednakże biorący nie ponosi odpowiedzialności za zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego używania.
§ 2. Jeżeli biorący do używania powierzył rzecz innej osobie, obowiązek powyższy ciąży także na tej osobie.
o zakończeniu użyczenia biorący do używania obowiązany jest zwrócić użyczającemu rzecz w stanie nie pogorszonym. Przedmiot wrócił jednak do właściciela uszkodzony. Stąd też doszło do naruszenia obowiązku umownego wynikającego z art. 718 § 1 KC
art. 718 KC
§ 1. Po zakończeniu użyczenia biorący do używania obowiązany jest zwrócić użyczającemu rzecz w stanie nie pogorszonym; jednakże biorący nie ponosi odpowiedzialności za zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego używania.
§ 2. Jeżeli biorący do używania powierzył rzecz innej osobie, obowiązek powyższy ciąży także na tej osobie.
i tym samym nienależytego wykonania zobowiązania.

(3) odpowiedzialność dłużnika
Zgodnie z art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
należy domniemywać, iż B ponosi odpowiedzialność za nienależyte wykonanie umowy. Zgodnie z art. 472 KC
art. 472 KC
Jeżeli ze szczególnego przepisu ustawy albo z czynności prawnej nie wynika nic innego, dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności.
B ponosi w tym wypadku odpowiedzialność za niezachowanie należytej staranności, pod pojęciem której należy rozumieć staranność ogólnie wymaganą w stosunkach danego rodzaju (art. 355 § 1 KC
art. 355 KC
§ 1. Dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność).
§ 2. Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności.
). Zgodnie z art. 718 § 1 KC
art. 718 KC
§ 1. Po zakończeniu użyczenia biorący do używania obowiązany jest zwrócić użyczającemu rzecz w stanie nie pogorszonym; jednakże biorący nie ponosi odpowiedzialności za zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego używania.
§ 2. Jeżeli biorący do używania powierzył rzecz innej osobie, obowiązek powyższy ciąży także na tej osobie.
obowiązkiem jest bowiem takie używanie rzeczy przez komodatariusza, aby mógł zwrócić ją komodantowi w stanie niepogorszonym.
B mógłby się uwolnić od odpowiedzialności jedynie w ten sposób, iż wykazałby, że szkoda jest następstwem okoliczności, za które odpowiedzialności ponosić nie może. W przedstawionym stanie faktycznym brak jest jednak wskazówek, aby takie uwolnienie się od odpowiedzialności wchodziło w ogóle w grę.

c. związek przyczynowo-skutkowy między szkodą i zdarzeniem
Konieczność zapłaty za naprawę odtwarzacza jest normalnym następstwem uszkodzenia sprzętu elektronicznego (art. 361 § 1 KC
art. 361 KC
§ 1. Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.
§ 2. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
).

d. wynik tymczasowy
W świetle powyższego roszczenie A o zapłatę odszkodowania w wys. 200 zł powstało.
2. Zaskarżalność roszczenia
Wobec braku okoliczności mogących sugerować wygaśnięcie roszczenia, należy przejść do kwestii jego zaskarżalności, tzn. możliwości dochodzenia wykonania roszczenia na drodze przymusu.
a. wymagalność
Roszczenie o zapłatę odszkodowania jest z zasady tzw. zobowiązaniem bezterminowym, co oznacza, że obowiązek spełnienia aktualizuje się niezwłocznie po wykonaniu zobowiązania (art. 455 KC
art. 455 KC
Jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.
in fine). Niezwłoczność oznacza brak nieuzasadnionej zwłoki w spełnieniu świadczenia.

b. przedawnienie
Ponieważ B powołuje się na przedawnienie roszczenia, należy zbadać zasadność tego zarzutu (peremptoryjnego). Do przedawnienia roszczenia dochodzi, gdy upłynie określony termin przedawnienia i dłużnik powoła się na ten zarzut (zob. więcej w skrypcie nt. przedawnienia.
Zgodnie z art. 719 KC
art. 719 KC
Roszczenie użyczającego przeciwko biorącemu do używania o naprawienie szkody za uszkodzenie lub pogorszenie rzeczy, jak również roszczenia biorącego do używania przeciwko użyczającemu o zwrot nakładów na rzecz oraz o naprawienie szkody poniesionej wskutek wad rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy.
roszczenie użyczającego przeciwko biorącemu do używania za uszkodzenie rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy. Ponieważ rzecz została zwrócona dnia 1.6.2005 r., termin przedawnienia upłynąłby 1.6.2006 r. (art. 112 KC
art. 112 KC
Termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca. Jednakże przy obliczaniu wieku osoby fizycznej termin upływa z początkiem ostatniego dnia.
). W tej sytuacji zarzut B byłby więc skuteczny.
Jednakże strony uzgodniły dłuższy, bo dwuletni, termin przedawnienia. W tym wypadku termin przedawnienia roszczenia upływałby więc 1.6.2007 r. i wówczas roszczenie nie uległoby przedawnieniu.
Odpowiedzi na pytanie, który z tych terminów jest miarodajny, udziela art. 119 KC
art. 119 KC
Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną.
. Wskazano także wcześniej, iż w zakresie uzgodnienia terminów przedawnienia umowa była nieważna (art. 58 § 1 KC
art. 58 KC
§ 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
§ 3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.
i § 3 KC
art. 3 KC
Ustawa nie ma mocy wstecznej, chyba że to wynika z jej brzmienia lub celu.
).
Wobec tego roszczenie o zapłatę 200 zł uległo przedawnieniu z dniem 1.6.2006 r.
3. Wynik
A nie ma wobec B roszczenia o zapłatę 200 zł z art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
w zw. z art. 472 KC
art. 472 KC
Jeżeli ze szczególnego przepisu ustawy albo z czynności prawnej nie wynika nic innego, dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności.
.

C. Roszczenie z art. 714 KC
art. 714 KC
Biorący do używania jest odpowiedzialny za przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy, jeżeli jej używa w sposób sprzeczny z umową albo z właściwościami lub przeznaczeniem rzeczy, albo gdy nie będąc do tego upoważniony przez umowę ani zmuszony przez okoliczności powierza rzecz innej osobie, a rzecz nie byłaby uległa utracie lub uszkodzeniu, gdyby jej używał w sposób właściwy albo gdyby ją zachował u siebie.

M.zd. art. 714 KC
art. 714 KC
Biorący do używania jest odpowiedzialny za przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy, jeżeli jej używa w sposób sprzeczny z umową albo z właściwościami lub przeznaczeniem rzeczy, albo gdy nie będąc do tego upoważniony przez umowę ani zmuszony przez okoliczności powierza rzecz innej osobie, a rzecz nie byłaby uległa utracie lub uszkodzeniu, gdyby jej używał w sposób właściwy albo gdyby ją zachował u siebie.
nie stanowi podstawy roszczenia a jedynie uzupełnia zakres odpowiedzialności, ustalając pod jakimi warunkami biorcy w użyczenie odpowiada za przypadkowe zniszczenie/uszkodzenie rzeczy. Właściwym miejscem do sprawdzenia tego przepisu byłby więc, gdyby istniały przesłanki do przyjęcia przypadkowej utraty, punkt dotyczący odpowiedzialności dłużnika.

CategoryKazusyUzyczenie CategoryPrzedawnienieRoszczenMajatkowych
Na tej stronie nie ma komentarzy