Alle Kategorien:
 Baza informacji o EUWT
 Komentarze nt. EUWT
 Bibliografia EUWT
 Orzecznictwo dotyczące EUWT
 Prawo o EUWT
  E U W T Zagadnienia Ogolne
  E U W T Zagadnienia Prakt...
  Gospodarka Komunalna
  Gospodarka Przestrzenna
  Miedzynarodowe Prawo Admi...
  Zwiazek Celowy

Kazus nr 2 z zakresu służebności przesyłu


A. STAN FAKTYCZNY
Zakład Energetyczny (Z) jest użytkownikiem wieczystym nieruchomości gruntowej położonej w B. oraz właścicielem zabudowań rozdzielni prądu stanowiących odrębny od gruntu przedmiot własności. A jest natomiast właścicielem nieruchomości, która jest oddalona o 30 km od nieruchomości Z. Na nieruchomości A postawiony jest jeden ze słupów linii energetycznej stanowiącej własność Z. W 2003 r. A ustanowił notarialnie na swojej nieruchomości na rzecz nieruchomości Z służebność gruntową polegającą na zapewnieniu na czas nieokreślony dostępu do słupa energetycznego, stanowiącego własność Z. W 2006 r. pracownicy Z chcieli wejść na nieruchomość A w celu naprawy masztu wysokiego napięcia. A nie zgadza się na ich wejście na nieruchomość.
Czy pracownicy Z mają prawo wejść na nieruchomość A?

B. ROZWIĄZANIE
Roszczenie Z wobec A o ochronę służebności przesyłu z art. 3054 KC
art. 3054 KC
Do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych.
i art. 285 § 1 KC
art. 285 KC
§ 1. Nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).
§ 2. Służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części.
w zw. z art. 251 KC
art. 251 KC
Do ochrony praw rzeczowych ograniczonych stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własności.
w zw. z art. 222 § 1 KC
art. 222 KC
§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

Z mógłby się domagać od A wpuszczenia pracowników na teren gruntu, jeżeli przysługiwałaby mu stosowna służebność.
1. Przedmiot ochrony
W pierwszej kolejności należy ustalić, co jest chronione - służebność gruntowa czy już służebność przesyłu? Służebność, o którą tutaj chodzi została bowiem ustanowiona przed wejściem w życie przepisów o służebności przesyłu (ustawa z dnia 30.5.2008 r. (Dz.U. 2008 nr 116, poz. 731), weszła w życie dnia 3.8.2008 r.).
2. Uprawnienie Z
Podstawową przesłanką jest uprawnienie Z do żądania wejścia na nieruchomość A. Mogłoby ono wynikać ze służebności gruntowej ustanowionej umownie między Z i A w 2003 r. Należy zbadać więc, czy A i Z skutecznie ustanowili służebność.
a. ustanowienie służebności gruntowej
Służebność gruntowa może powstać na mocy umowy właściciela nieruchomości władnącej z właścicielem nieruchomości obciążonej, na mocy orzeczenia sądu, na mocy decyzji administracyjnej albo na skutek zasiedzenia (w tych przypadkach mamy do czynienia z pierwotnym nabyciem służebności). Ponadto służebność gruntowa jest związana z prawem własności nieruchomości władnącej i razem z nim zbywalna (pochodne nabycie służebności).
W tym wypadku w grę wchodzi umowne ustanowienie służebności (a więc nabycie pierwotne). Przepisy art. 285 – 295 KC nie przewidują żadnych szczególnych regulacji dot. umownego ustanowienia służebności gruntowej. Ponieważ do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego (w tym także więc i służebności) stosujemy przepisy o przeniesieniu własności (art. 245 § 1 KC
art. 245 KC
§ 1. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności.
§ 2. Jednakże do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości nie stosuje się przepisów o niedopuszczalności warunku lub terminu. Forma aktu notarialnego jest potrzebna tylko dla oświadczenia właściciela, który prawo ustanawia.
), a więc przepisy art. 155 i nast., ustanowienie służebności może nastąpić więc solo consensu (czyli samą umową o podwójnym skutku, art. 155 § 1 KC
art. 155 KC
§ 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.
) jak również na mocy umowy rzeczowej, w wykonaniu wcześniejszego zobowiązania (art. 156 KC
art. 156 KC
Jeżeli zawarcie umowy przenoszącej własność następuje w wykonaniu zobowiązania wynikającego z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do przeniesienia własności, z zapisu zwykłego, z bezpodstawnego wzbogacenia lub z innego zdarzenia, ważność umowy przenoszącej własność zależy od istnienia tego zobowiązania.
).
W tym wypadku nie mamy wątpliwości co do złożenia skutecznych oświadczeń woli oraz skuteczności samej umowy między A i Z (zob. zwłaszcza art. 245 § 2 zd. 2 KC
art. 245 KC
§ 1. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności.
§ 2. Jednakże do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości nie stosuje się przepisów o niedopuszczalności warunku lub terminu. Forma aktu notarialnego jest potrzebna tylko dla oświadczenia właściciela, który prawo ustanawia.
). Problematyczne jest jednakże to, że służebność została ustanowiona na rzecz nieruchomości władnącej oddalonej od nieruchomości obciążonej o 30 km. Art. 285 KC
art. 285 KC
§ 1. Nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).
§ 2. Służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części.
nie ogranicza jednak stosowania do nieruchomości sąsiednich, wobec czego dystans między nieruchomościami nie ma większego wpływu na dopuszczalność ich ustanowienia.
Innym problemem jest to, że zgodnie z art. 285 § 2 KC
art. 285 KC
§ 1. Nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).
§ 2. Służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części.
służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części. SN w powołanym orzeczeniu stwierdził słusznie, że:”Napowietrzna linia elektryczna (łącznie z przewodami i wspornikami - słupami) stanowi - pod względem funkcjonalnym - jedną całość, można zatem przyjąć, że jest to złożona rzecz, której zasięg i granice wyznacza infrastruktura w postaci stacji energetycznych (rozdzielczych lub transformatorowo-rozdzielczych). Linia kwalifikowana - zgodnie z art. 49 KC
art. 49 KC
§ 1. Urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa.
§ 2. Osoba, która poniosła koszty budowy urządzeń, o których mowa w § 1, i jest ich właścicielem, może żądać, aby przedsiębiorca, który przyłączył urządzenia do swojej sieci, nabył ich własność za odpowiednim wynagrodzeniem, chyba że w umowie strony postanowiły inaczej. Z żądaniem przeniesienia własności tych urządzeń może wystąpić także przedsiębiorca.
- do ruchomości stanowi istotny element sieci umożliwiających przesyłanie energii. Nie (...) można nie dostrzec istniejącego związku technicznego i gospodarczego między liniami przesyłowymi a stacjami energetycznymi. Linie te mogą pozostawać w związku z różnymi nieruchomościami należącymi do tego samego przedsiębiorstwa; mogą być zakwalifikowane jako przynależności nieruchomości zabudowanej stacją energetyczną w wypadku połączenia ich z jedną nieruchomością. W takim wypadku są niezbędne do korzystania z nieruchomości zgodnie ze społeczno-gospodarczym jej przeznaczeniem, ustanowienie zatem (...) służebności zwiększa użyteczność nieruchomości zabudowanej stacją energetyczną, z którą połączona jest linia energetyczna obejmująca przedmiotowe słupy. Nie można zatem zasadnie zaprzeczyć istnieniu związku fizycznego lub funkcjonalnego pomiędzy nieruchomością a słupami; ma on z natury charakter trwały. (...)
Okoliczność, że nieruchomość władnąca wchodzi - jako jeden ze składników - w skład przedsiębiorstwa energetycznego sama przez się nie wyklucza możliwości zrealizowania przez strony w umowie o ustanowienie służebności gruntowej wiążącego celu, określonego w art. 285 § 2 KC
art. 285 KC
§ 1. Nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).
§ 2. Służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części.
.
Nie można pominąć także argumentu, że skoro przedsiębiorstwo stanowi zorganizowany zespół składników, to zwiększenie jego użyteczności jako całości pośrednio obejmuje również wszystkie jego składniki, nie wyłączając nieruchomości wchodzących w skład przedsiębiorstwa.”
A i Z skutecznie ustanowili więc służebność gruntową.

b. brak wygaśnięcia służebności
Należy pamiętać, że uprawnienie wynikające ze służebności gruntowej może wygasnąć wraz z chwilą ustania albo zbycia służebności.
Służebności, jak wszystkie inne ograniczone prawa rzeczowe, wygasają na skutek upływu terminu, na jaki zostały ustanowione (z tym, że służebności gruntowe można także ustanawiać na czas nieoznaczony), zrzeczenia się (art. 246 KC
art. 246 KC
§ 1. Jeżeli uprawniony zrzeka się ograniczonego prawa rzeczowego, prawo to wygasa. Oświadczenie o zrzeczeniu się prawa powinno być złożone właścicielowi rzeczy obciążonej.
§ 2. Jednakże gdy ustawa nie stanowi inaczej, a prawo było ujawnione w księdze wieczystej, do jego wygaśnięcia potrzebne jest wykreślenie prawa z księgi wieczystej.
) oraz konfuzji (art. 247 KC
art. 247 KC
Ograniczone prawo rzeczowe wygasa, jeżeli przejdzie na właściciela rzeczy obciążonej albo jeżeli ten, komu prawo takie przysługuje, nabędzie własność rzeczy obciążonej.
).
Z zasady służebności są ustanawiane jako prawo bezterminowe, wobec czego nie wygasają one na skutek upływu czasu. Jest to jednak reguła dyspozytywna, wobec czego dopuszczalne jest ustanowienie służebności na określony czas albo pod warunkiem rozwiązującym. W takim wypadku służebności wygasają również na skutek nadejścia terminu końcowego oraz ziszczenia się warunku rozwiązującego.
Na mocy szczególnych regulacji dotyczących wyłącznie służebności zdarzeniami powodującymi ich wygaśnięcie jest niewykonywanie służebności przez lat 10, art. 293 § 1 KC
art. 293 KC
§ 1. Służebność gruntowa wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesięć.
§ 2. Jeżeli treść służebności gruntowej polega na obowiązku nieczynienia, przepis powyższy stosuje się tylko wtedy, gdy na nieruchomości obciążonej istnieje od lat dziesięciu stan rzeczy sprzeczny z treścią służebności.
. W tym wypadku wygaśnięcie następuje ex lege. Ponadto do utraty służebności prowadzić mogą:
  • orzeczenie sądu o zwolnieniu nieruchomości od służebności (zniesieniu służebności) na podstawie art. 290 § 2 KC
    art. 290 KC
    § 1. W razie podziału nieruchomości władnącej służebność utrzymuje się w mocy na rzecz każdej z części utworzonych przez podział; jednakże gdy służebność zwiększa użyteczność tylko jednej lub kilku z nich, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zwolnienia jej od służebności względem części pozostałych.
    § 2. W razie podziału nieruchomości obciążonej służebność utrzymuje się w mocy na częściach utworzonych przez podział; jednakże gdy wykonywanie służebności ogranicza się do jednej lub kilku z nich, właściciele pozostałych części mogą żądać ich zwolnienia od służebności.
    § 3. Jeżeli wskutek podziału nieruchomości władnącej albo nieruchomości obciążonej sposób wykonywania służebności wymaga zmiany, sposób ten w braku porozumienia stron będzie ustalony przez sąd.
    , art. 294 KC
    art. 294 KC
    Właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem, jeżeli wskutek zmiany stosunków służebność stała się dla niego szczególnie uciążliwa, a nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej.
    albo art. 295 KC
    art. 295 KC
    Jeżeli służebność gruntowa utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności bez wynagrodzenia.
    lub
  • decyzja administracyjna o wywłaszczeniu służebności (art. 112 ust. 3 UGospNier
    art. 112 UGospNier
    1. Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do nieruchomości położonych, z zastrzeżeniem art. 122a, art. 124 ust. 1b, art. 124b, art. 125 i art. 126, na obszarach przeznaczonych w planach miejscowych na cele publiczne albo do nieruchomości, dla których wydana została decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego.
    2. Wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości.
    3. Wywłaszczenie nieruchomości może być dokonane, jeżeli cele publiczne nie mogą być zrealizowane w inny sposób niż przez pozbawienie albo ograniczenie praw do nieruchomości, a prawa te nie mogą być nabyte w drodze umowy.
    4. Organem właściwym w sprawach wywłaszczenia jest starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej.
    ).
W tym wypadku nie doszło jednak do utraty służebności przez Z ani na skutek jej zbycia ani też na skutek jej wygaśnięcia.

c. wynik tymczasowy
Z jest więc uprawniony z tytułu służebności gruntowej. Od 2008 r. służebność tej treści jest służebnością gruntową wg art. 3051 KC
art. 3051 KC
Nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).
i nast.
3. Pozbawienie faktycznej możliwości wykonywania służebności
Na skutek odmowy zgody na wejście na grunt Z nie może faktycznie wykonywać swojej służebności, gdyż A sprawuje faktyczne władztwo nad słupami.

4. Brak uprawnienia A wykluczającego możliwość dochodzenia roszczenia przez Z
A nie przysługuje wobec Z żadne uprawnienie, które mogłoby ograniczyć albo znieść służebność Z.

C. Wynik
Z ma wobec A roszczenie z art. 285 § 1, 251, 222 § 1 KC
art. 1 KC
Kodeks niniejszy reguluje stosunki cywilnoprawne pomiędzy osobami fizycznymi i osobami prawnymi.
o zezwolenie na wejście na grunt w celu naprawy słupów energetycznych.

CategoryKazusySluzebnosci CategorySluzebnoscPrzesylu
Na tej stronie nie ma komentarzy