Alle Kategorien:
 Baza informacji o EUWT
 Komentarze nt. EUWT
 Bibliografia EUWT
 Orzecznictwo dotyczące EUWT
 Prawo o EUWT
  E U W T Zagadnienia Ogolne
  E U W T Zagadnienia Prakt...
  Gospodarka Komunalna
  Gospodarka Przestrzenna
  Miedzynarodowe Prawo Admi...
  Zwiazek Celowy

Kazus nr 7 z umowy najmu

umowa najmu lokalu użytkowego (kazus egzaminacyjny prof. M. Kępińskiego)

A. Stan faktyczny
Dnia 15.12.2003 r. K (przedsiębiorca w zakresie obrotu nieruchomościami) i Z zawarli ustną umowę najmu lokalu użytkowego. Na mocy tej umowy Z miał wynajmować od K od dnia 1.1.2004 r. wspomniany lokal oraz wpłacić do końca stycznia 2004 r. kaucję w wys. 10.000 zł. Umowa zobowiązywała także Z do opłacania miesięcznego czynszu w wysokości 3.000 zł do 15-ego dnia każdego miesiąca. Czas trwania umowy określono na 5 lat od momentu jej rozpoczęcia.
W czasie trwania umowy Z zdarzyło się nie uiścić czynszu za następujące miesiące:
  • w 2004 r. za marzec, kwiecień i sierpień,
  • w 2005 r. za luty i październik,
  • w 2006 r. za maj i czerwiec oraz
  • za styczeń 2007 r.
Z nie uiścił także kaucji w wys. 10.000 zł.
Pomimo wielokrotnych wezwań do zapłaty Z żądanych kwot nie uiścił. W tej sytuacji dnia 1.6.2007 r. K wypowiedział umowę najmu ze skutkiem natychmiastowym.
Następnie (1.9.2007 r.) K wniósł do Sądu Rejonowego w Słubicach przeciwko Z pozew o zapłatę 24.000 zł tytułem zaległego czynszu najmu oraz 10.000 zł tytułem kaucji wraz z odsetkami ustawowymi od każdej z tych kwot.
Dnia 10.9.2007 r. na rozprawie Z podniósł zarzut przedawnienia.
1) Czy w tej sytuacji K może domagać się od Z zapłaty żądanych kwot wraz z odsetkami ustawowymi?
2) Czy wypowiedzenie umowy przez K było skuteczne?

B. Odpowiedź na pytanie 1
Należy osobo potraktować roszczenie o zapłatę czynszu najmu i osobno o kaucję, albowiem różne są podstawy roszczeń.
W niniejszym kazusie stosuje się wyłącznie przepisy KC, gdyż ustawa o ochronie praw lokatorów dotyczy lokali mieszkalnych a nie użytkowych (art. 2 pkt 4 UOchrPrLokator
art. 2 UOchrPrLokator
1. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) lokatorze - należy przez to rozumieć najemcę lokalu lub osobę używającą lokal na podstawie innego tytułu prawnego niż prawo własności,
2) właścicielu - należy przez to rozumieć wynajmującego lub inną osobę, z którą wiąże lokatora stosunek prawny uprawniający go do używania lokalu,
3) współlokatorze - należy przez to rozumieć lokatora, któremu przysługuje tytuł prawny do używania lokalu wspólnie z innym lokatorem,
4) lokalu - należy przez to rozumieć lokal służący do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych, a także lokal będący pracownią służącą twórcy do prowadzenia działalności w dziedzinie kultury i sztuki; nie jest w rozumieniu ustawy lokalem pomieszczenie przeznaczone do krótkotrwałego pobytu osób, w szczególności znajdujące się w budynkach internatów, burs, pensjonatów, hoteli, domów wypoczynkowych lub w innych budynkach służących do celów turystycznych lub wypoczynkowych,
5) lokalu socjalnym - należy przez to rozumieć lokal nadający się do zamieszkania ze względu na wyposażenie i stan techniczny, którego powierzchnia pokoi przypadająca na członka gospodarstwa domowego najemcy nie może być mniejsza niż 5 m2, a w wypadku jednoosobowego gospodarstwa domowego 10 m2, przy czym lokal ten może być o obniżonym standardzie,
5a) tymczasowym pomieszczeniu - należy przez to rozumieć pomieszczenie nadające się do zamieszkania, posiadające dostęp do źródła zaopatrzenia w wodę i do ustępu, chociażby te urządzenia znajdowały się poza budynkiem, oświetlenie naturalne i elektryczne, możliwość ogrzewania, niezawilgocone przegrody budowlane oraz zapewniające możliwość zainstalowania urządzenia do gotowania posiłków, zapewniające co najmniej 5 m2 powierzchni mieszkalnej na jedną osobę i w miarę możności znajdujące się w tej samej lub pobliskiej miejscowości, w której dotychczas zamieszkiwały osoby przekwaterowywane;
6) lokalu zamiennym - należy przez to rozumieć lokal znajdujący się w tej samej miejscowości, w której jest położony lokal dotychczasowy, wyposażony w co najmniej takie urządzenia techniczne, w jakie był wyposażony lokal używany dotychczas, o powierzchni pokoi takiej jak w lokalu dotychczas używanym; warunek ten uznaje się za spełniony, jeżeli na członka gospodarstwa domowego przypada 10 m2 powierzchni łącznej pokoi, a w wypadku gospodarstwa jednoosobowego - 20 m2 tej powierzchni,
7) powierzchni użytkowej lokalu - należy przez to rozumieć powierzchnię wszystkich pomieszczeń znajdujących się w lokalu, a w szczególności pokoi, kuchni, spiżarni, przedpokoi, alków, holi, korytarzy, łazienek oraz innych pomieszczeń służących mieszkalnym i gospodarczym potrzebom lokatora, bez względu na ich przeznaczenie i sposób używania; za powierzchnię użytkową lokalu nie uważa się powierzchni balkonów, tarasów i loggii, antresoli, szaf i schowków w ścianach, pralni, suszarni, wózkowni, strychów, piwnic i komórek przeznaczonych do przechowywania opału,
8) opłatach niezależnych od właściciela - należy przez to rozumieć opłaty za dostawy do lokalu energii, gazu, wody oraz odbiór ścieków, odpadów i nieczystości ciekłych,
8a) wydatkach związanych z utrzymaniem lokalu – należy przez to rozumieć wydatki, ustalane proporcjonalnie do powierzchni użytkowej lokalu w stosunku do powierzchni użytkowej wszystkich lokali w danym budynku, obciążające właściciela, obejmujące: opłatę za użytkowanie wieczyste gruntu, podatek od nieruchomości oraz koszty:
a) konserwacji, utrzymania należytego stanu tech­nicznego nieruchomości oraz przeprowadzonych remontów,
b) zarządzania nieruchomością,
c) utrzymania pomieszczeń wspólnego użytkowania, windy, anteny zbiorczej, domofonu oraz zieleni,
d) ubezpieczenia nieruchomości,
e) inne, o ile wynikają z umowy.
9) gospodarstwie domowym - należy przez to rozumieć gospodarstwo domowe, o którym mowa w przepisach o dodatkach mieszkaniowych,
10) mieszkaniowym zasobie gminy - należy przez to rozumieć lokale stanowiące własność gminy albo gminnych osób prawnych lub spółek handlowych utworzonych z udziałem gminy, z wyjątkiem towarzystw budownictwa społecznego, a także lokale pozostające w posiadaniu samoistnym tych podmiotów,
11) publicznym zasobie mieszkaniowym - należy przez to rozumieć lokale wchodzące w skład mieszkaniowego zasobu gminy albo lokale stanowiące własność innych jednostek samorządu terytorialnego, samorządowych osób prawnych tych jednostek, Skarbu Państwa lub państwowych osób prawnych,
12) wskaźniku przeliczeniowym kosztu odtworzenia 1 m2 powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych - należy przez to rozumieć przeciętny koszt budowy 1 m2 powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych:
a) dla województwa, z wyłączeniem miast będących siedzibą wojewody lub sejmiku województwa,
b) dla miast będących siedzibą wojewody lub sejmiku województwa, ustalany na okres 6 miesięcy przez wojewodę na podstawie aktualnych danych urzędu statystycznego, opracowanych według powiatów, oraz własnych analiz i ogłaszany, w drodze obwieszczenia, w wojewódzkim dzienniku urzędowym.
2. Obmiaru powierzchni użytkowej lokalu, o której mowa w ust. 1 pkt 7, dokonuje się w świetle wyprawionych ścian. Powierzchnię pomieszczeń lub ich części o wysokości w świetle równej lub większej od 2,20 m należy zaliczać do obliczeń w 100%, o wysokości równej lub większej od 1,40 m, lecz mniejszej od 2,20 m - w 50%, o wysokości mniejszej od 1,40 m pomija się całkowicie. Pozostałe zasady obliczania powierzchni należy przyjmować zgodnie z Polską Normą odpowiednią do określania i obliczania wskaźników powierzchniowych i kubaturowych w budownictwie.
).
1. Roszczenie o zapłatę czynszu najmu w łącznej wysokości 24.000 zł
Podstawą roszczenia o zapłatę czynszu najmu jest art. 659 § 1 KC
art. 659 KC
§ 1. Przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz.
§ 2. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju.
w zw. z art. 680 KC
art. 680 KC
Do najmu lokalu stosuje się przepisy rozdziału poprzedzającego, z zachowaniem przepisów poniższych.
(najem lokali).
a. powstanie roszczenia
Roszczenie to powstało, gdyż strony zawarły skuteczną umowę najmu. Niedochowanie formy pisemnej przewidzianej dla umów zawartych na czas dłuższy niż rok ma ten skutek, iż umowa jest traktowana jako zawarta na czas nieoznaczony (art. 660 zd. 2 KC
art. 660 KC
Umowa najmu nieruchomości lub pomieszczenia na czas dłuższy niż rok powinna być zawarta na piśmie. W razie niezachowania tej formy poczytuje się umowę za zawartą na czas nie oznaczony.
) - forma ad eventum (zob. więcej w FormaCzynnosciPrawnej).

b. zaskarżalność roszczenia
Roszczenia dotyczące poszczególnych czynszów należy sprawdzić po kątem ich zaskarżalności, gdyż Z powołuje się na przedawnienie.
Problematyczny jest termin przedawnienia. Art. 677 KC
art. 677 KC
Roszczenia wynajmującego przeciwko najemcy o naprawienie szkody z powodu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy, jak również roszczenia najemcy przeciwko wynajmującemu o zwrot nakładów na rzecz albo o zwrot nadpłaconego czynszu przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy.
dotyczy kwestii "zwrotu czynszu", a więc świadczonych nienależnie czynszów, więc w tym przypadku nie może mieć zastosowania. Stosuje się więc reguły ogólne (art. 117 i nast. KC
art. 117 KC
§ 1. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu.
§ 2. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.
§ 3. (uchylony).
).
Czynsz jest świadczeniem okresowym, albowiem jest spełniany periodycznie, w określonych odstępach czasu a poszczególne czynsze nie składają się na jedną sumę (zob. np. Górecki w: OsajdaKomentarzKC, 2012, art. 659 nb. 15). Raty czynszowe ulegają wobec tego przedawnieniu z upływem trzech lat (art. 118 KC
art. 118 KC
Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.
) od ich wymagalności (art. 120 § 1 zd. 1 KC
art. 120 KC
§ 1. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.
§ 2. Bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia.
).
Każdy z czynszów stawał się wymagalny z nadejściem 16-ego dnia każdego miesiąca obowiązywania umowy, gdyż termin spełnienia świadczenia był umówiony na piętnasty dzień każdego miesiąca (por. art. 455 KC
art. 455 KC
Jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.
). Przerwanie biegu przedawnienia nastąpiło dnia 1.9.2007 r. (art. 123 § 1 pkt 1 KC
art. 123 KC
§ 1. Bieg przedawnienia przerywa się:
1) przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;
2) przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje,
3) przez wszczęcie mediacji.
§ 2. (uchylony).
). Tego dnia upłynął termin trzech lat przedawnienia dla rat czynszowych, które stały się wymagalne przed 1.9.2004 r. Tym samym przedawniły się roszczenia o zapłatę czynszów za marzec, kwiecień i sierpień 2004 r. (gdyż były wymagalne od 16 dnia marca, kwietnia i sierpnia 2004 r.).

c. wynik
K może się domagać zapłaty za 5 miesięcy, tzn. 15.000 zł. Roszczenie o zapłatę za marzec, kwiecień i sierpień 2004 są przedawnione.
2. Roszczenie o zapłatę odsetek
Ponieważ Z pozostaje w opóźnieniu z zapłatą czynszu (świadczenie pieniężne), K może domagać się zapłaty odsetek ustawowych na podstawie art. 359 § 1 KC
art. 359 KC
§ 1. Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu.
§ 2. Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe.
§ 21. Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne).
§ 22. Jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne.
§ 23. Postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych, także w razie dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy.
§ 3. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, wysokość odsetek ustawowych, kierując się koniecznością zapewnienia dyscypliny płatniczej i sprawnego przeprowadzania rozliczeń pieniężnych, biorąc pod uwagę wysokość rynkowych stóp procentowych oraz stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego.
w zw. z. art. 481 § 1 KC
art. 481 KC
§ 1. Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
§ 2. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.
§ 3. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może nadto żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych.
w zw. z art. 481 § 2 KC
art. 481 KC
§ 1. Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
§ 2. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.
§ 3. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może nadto żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych.
.
Ponieważ świadczenie odsetek jest świadczeniem akcesoryjnym - zależnym od świadczenia głównego (tu: czynszów), roszczenie o odsetki ulega przedawnieniu po upływie 3 lat (art. 118 KC
art. 118 KC
Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.
), jednakże najpóźniej z momentem przedawnienia roszczenia głównego (zob. też UchwalaSNIIICZP4204 oraz SchematOdsetki). Ponieważ art. 677 KC
art. 677 KC
Roszczenia wynajmującego przeciwko najemcy o naprawienie szkody z powodu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy, jak również roszczenia najemcy przeciwko wynajmującemu o zwrot nakładów na rzecz albo o zwrot nadpłaconego czynszu przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy.
nie dotyczy roszczeń związanych z zapłatą czynszu najmu, trudno jest wnioskować o jego zastosowaniu również na roszczenia odsetkowe.
Przedawnieniu uległy więc odsetki za czynsze z marca, kwietnia i sierpnia 2004 r.
3. Roszczenie o zapłatę kaucji
Podstawą roszczenia przeciwko Z o zapłatę kaucji jest art. 3531 KC
art. 3531 KC
Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
, gdyż mamy do czynienia z nienazwanym typem umowy o zapłatę kaucji względnie wynikającą ze swobody umów dodatkowym zastrzeżeniem umownym w umowie najmu.
a. powstanie roszczenia
Roszczenie o zapłatę kaucji powstało z momentem rozpoczęcia obowiązywania umowy, a więc 1.1.2004 r.

b. zaskarżalność roszczenia
Ponieważ roszczenie o zapłatę kaucji jest związane z działalnością gospodarczą prowadzoną przez K, okres jego przedawnienia wynosi 3 lata (art. 118 KC
art. 118 KC
Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.
). Kaucja była wymagalna od dnia 1.2.2004 r. (zob. umowa stron), wobec czego roszczenie o jej zapłatę przedawniło się dnia 1 lutego 2007 r. Zarzut przedawnienia podniesiony przez Z dnia 10.9.2007 r. jest więc skuteczny.

c. wynik
K nie może się domagać zapłaty kaucji.

C. Odpowiedź na pytanie 2
Wypowiedzenie najmu jest dopuszczalne, gdyż mamy do czynienia ze stosunkiem o charakterze ciągłym i o charakterze bezterminowym (z mocy art. 660 zd. 2 KC
art. 660 KC
Umowa najmu nieruchomości lub pomieszczenia na czas dłuższy niż rok powinna być zawarta na piśmie. W razie niezachowania tej formy poczytuje się umowę za zawartą na czas nie oznaczony.
) - zob. art. 3651 KC
art. 3651 KC
Zobowiązanie bezterminowe o charakterze ciągłym wygasa po wypowiedzeniu przez dłużnika lub wierzyciela z zachowaniem terminów umownych, ustawowych lub zwyczajowych, a w razie braku takich terminów niezwłocznie po wypowiedzeniu.
.
Podstawą do wypowiedzenia jest art. 687 KC
art. 687 KC
Jeżeli najemca lokalu dopuszcza się zwłoki z zapłatą czynszu co najmniej za dwa pełne okresy płatności, a wynajmujący zamierza najem wypowiedzieć bez zachowania terminów wypowiedzenia, powinien on uprzedzić najemcę na piśmie, udzielając mu dodatkowego terminu miesięcznego do zapłaty zaległego czynszu.
, albowiem Z zalega z zapłatą za 8 pełnych okresów płatności (art. 687 KC
art. 687 KC
Jeżeli najemca lokalu dopuszcza się zwłoki z zapłatą czynszu co najmniej za dwa pełne okresy płatności, a wynajmujący zamierza najem wypowiedzieć bez zachowania terminów wypowiedzenia, powinien on uprzedzić najemcę na piśmie, udzielając mu dodatkowego terminu miesięcznego do zapłaty zaległego czynszu.
stanowi lex specialis wobec art. 672 KC
art. 672 KC
Jeżeli najemca dopuszcza się zwłoki z zapłatą czynszu co najmniej za dwa pełne okresy płatności, wynajmujący może najem wypowiedzieć bez zachowania terminów wypowiedzenia.
).
Z był wzywany wielokrotnie do zapłaty zaległości, czego wymaga art. 687 KC
art. 687 KC
Jeżeli najemca lokalu dopuszcza się zwłoki z zapłatą czynszu co najmniej za dwa pełne okresy płatności, a wynajmujący zamierza najem wypowiedzieć bez zachowania terminów wypowiedzenia, powinien on uprzedzić najemcę na piśmie, udzielając mu dodatkowego terminu miesięcznego do zapłaty zaległego czynszu.
. K złożył skuteczne oświadczenie woli o zakończeniu stosunku najmu. Jednakże brak jest informacji wyznaczeniu dodatkowego terminu do zapłaty i zagrożeniu wypowiedzeniem ze skutkiem natychmiastowym. W związku z tym wypowiedzenie dokonane 1.6.2007 r. nie było skuteczne i w ten sposób stosunek najmu nadal wiąże K i Z.
Więcej o samym wypowiedzeniu w skrypcie pt. Wypowiedzenie.

CategoryKazusyNajem CategoryOdsetki